จดหมายเหตุรายเดือน August, 2012

มีหลายท่านถามมา ว่าเกาลัดไทย กินอย่างไรก่อนอื่นต้องบอกกันก่อนว่า ไม่ได้เชี่ยวชาญเรื่องเกาลัดไทย แต่ปลูกที่บ้านมาหลายปี ดูดอกดูผล ก็ชอบมาก บางปีช่วยกันกับเพื่อน ตอนกิ่ง แล้วเพื่อนก็ไปปลูกที่วัด บางปีทำเอง ได้ไม่กี่ต้น ใครขอก็ให้  พอมีผล ก็ต้มเอาไปแจก ถ่ายภาพ ดอกบ้าง ผลบ้าง เหตุฉะนี้ จึงมีคนถาม ครั้งแรกที่ไ้ด้กินเกาลัดไทย ตอนนั้น ที่บ้านยังไม่มีดอกไม่มีผล ไปบ้านเชีียงราย ผ่านมากาดแม่ขะจาน ก็มีชาวบ้านต้มเอาขาย ถามดู แล้วก็ซื้อมากิน ก็อร่อยได้ใช้ สำหรับคนที่มีพื้นฐานของกินลูกก่อ...

สมัยก่อน เรารู้จักข้าวปิ่นโตกันเป็นอย่างดี ทุกวันศีล เมื่อบ้านใดได้เตรียมข้าวปิ่นโต ก็เป็นโอกาสดีที่เราจะได้ถวายอาหารพระด้วยฝืมือของเราเอง เย็นก่อนวันส่งปิ่นโต ก็มี”ขะ-โยม” “เด็กวัด” เอาปิ่นโตมาส่ง รุ่งเช้าแม่ก็จะเตรียมอาหารให้เราเอาปิ่นโตมาใส่ เป็นวันที่ดีของบ้าน ที่จะได้ส่งปิ่นโต ปิ่นโต ในสมัยก่อน นอกจากจะหมายถึง ภาชนะใส่อาหารสำหรับกลางวันของเด็กนักเรียน ยังหมายถึง ข้าวปลาอาหารที่เราใส่ถวายพระ โดยมีการแบ่งกันในหมู่บ้าน ว่า วันจันทร์ ไปสายเหนือวันอังคารสายใต้ ซึ่งปัจจุบันก็ยังมีหลายหมู่บ้านยึดถือประเพณีสืบต่อมา แต่นับวันเริ่มหายไปเรื่อยๆ และที่สำคัญคือ ชนิดของอาหารเปลี่ยนไปจากเดิมมาก ประกอบกับสังคมและวัฒนธรรมอาหารของเราเปลี่ยนแปลงไป...

คำเมืองเรียก "ดอกสลิด" คำไทย เรียก "ดอกขจร"  ไม่รู้มีที่มาของชื่อหรือเปล่า  คำว่า "สลิด" คำเมืองหมายถึง "จริตจะก้านมากกว่าปกติ" "ดัดจริต" เป็นกิริยาของบุคคล คล้ายๆออกแนวเจ้าชู้ หรือมารยาหญิง มักเป็นคำเหน็บแนม หรือคำ"เกือบ"ด่า  หรือ  ด่า  นั่นแหละ เช่น สาวชอบแ่ต่งตัว ชอบเที่ยว เจ้าชู้ ก็มักเรียกว่า "แม่ญิงสลิด" ถ้ามีคำอื่นมาต่อท้าย ก็ยิ่งเพิ่มดีกรีที่กล่าวว่า เช่น...

เงิน 10 บาทซื้อผักได้หลายชนิด เป็นกลุ่มผักพื้นบ้าน จะมีขายเป็นมัด เป็นกำ หรือเป็นกอง  ราคา 5-10 บาท เช่น มะเขือ ผักเซียงดา ผักชะอม พริก ผักปลัง ตำลึง ผักฟักข้าว ผักแกงแค เป็นต้น ผักเกษตรอินทรีย์ ไม่เน่าไม่เสียง่าย กินได้เกือบทั้งหมด  แทบไม่ได้ทิ้งส่วนใด...

คนเมืองล้านนา เรียกว่า "เห็ดคน" แม้จะมีคำไทยเรียก "เห็ดโคน" แต่จะเรียกเมื่อเป็นคำเขียนเท่านั้น เวลาพูด เราเรียก "เห็ดคน"กันเป็นส่วนใหญ่ ป่าหายไป จอมปลวกหายไป เห็ดคนก็พลอยหายากไปด้วย สำหรับเห็ดโคนที่ว่ากันว่า ถ้าเป็นเห็ดจอมปลวกจะ อร่อยเป็นที่สุด เอาล้างน้ำ ค่อยๆล้าง ของหายาก แพงด้วย   หากไปเจอเห็ดที่สมบูรณ์มากๆ จะมีรากยาวมาก ถ้าไปเจอเห็ดแบบนี้ ถือว่าโชคดี เป็น "เห็ดจี๋" เห็ดตูม มีรสหวาน...

คิดถึงข้าวยำ จานหนึ่ง คุณคิดถึงอะไรบ้าง และเมื่อข้าวยำนำมาเป็นห่อด้วยใบตอง +เป็นผักพื้นบ้านตามฤดูกาล +เป็นผักพื้นบ้านล้านนาด้วย +ผักที่ปลูกเอง +ความคิดสร้างสรรประดิษฐ์ประดอย +ศิลปะอาหารนี้เพื่อให้คนกินมีความสุข +ใจถึงใจ เราก็พบกับข้าวยำ  ที่ข่วงเกษตรอินทรีย์ ถนนเลียบคลองชลประทาน ต.สุเทพ เชียงใหม่ มีขาย ทุกวันอังคาร และวันพฤหัส ตั้งแต่บ่ายๆจนถึงเย็นๆ   เห็นดอกดาหลาแล้ว  เหมือนเป็นสัญญลักษณ์ของข้าวยำ แน่นอนว่า คนทำต้องรู้จักข้าวยำเป็นอย่างดี และข้าวยำของเกษตรหน้าใหม่ ปลูก ข้าว เอง ปลูกผักเอง จากแดนใต้ มาลงหลักปักฐานที่เชียงใหม่ ผสมผสานข้าวยำปักษ์ใต้ กับพืชผักล้านนา   สีสันของอาหาร ไม่ต้องมีหลักสูตรปรุงแต่ง นอกจากความสุขที่ได้ทำเป็นตัวตั้ง ลองนับดูว่ามีกี่ชนิด อะไรบ้าง   ทำขายทั้งหมด  4 แบบ 4...

“โซเดียม ไบคาร์บอเนต” คืออะไรหรือ? ใช้ล้างผักหรือ ? ซื้อได้ที่ไหน? บ้านอยู่ไกลหาซื้อยาก?      เหล่านี้คือเป็นคำถามของชาวบ้าน ที่ถามอยู่เสมอ ยามเมื่อมีการพูดถึงหรือการได้รับความรู้เกี่ยวกับการล้างผัก           โซเดียม ไบคาร์บอเนต (Sodium bicarbonate) เป็นสารเคมี มีลักษณะเป็นผงผลึกหรือผงละเอียดสีขาว ละลายน้ำได้ดี รสชาติแปร่งเค็มเล็กน้อย มีคุณสมบัติเป็นด่าง       โซเดียม...

หากได้รับการดูแลเอาใจใส่ นางแย้มจะบานสวย สีขาวใส ช่อดอกใหญ่   ไม่ได้ปลูกเอง แต่ข้างบ้านปลูก จู่ๆมันก็มาโผล่ในเขตบ้านเรา เขาว่า รากไปไปถึงไหนก็จะมีต้นใหม่ที่นั่น แต่ก็แปลก ว่า ต้นเดิมมันตายไป แต่ต้นใหม่ กลับโผล่อีกด้านหนึ่งของทางเดิน ที่ดูอย่างไรรากก็ไปไม่ถึง อ่านหนังสือเขาก็ว่าเพาะพันธุ์ด้วยกิ่ง หรือ ลำต้น ก็เลยงงๆ แต่ช่างเหตุผลเถอะ ดีแล้วที่มีต้นนางแย้มในบ้าน ตอนแรกๆ ต้นใหญ่มาก ดอกใหญ่มาก แต่พอมาหลายปี ต้นไม้ใหญ่บังแดดเกือบเต็มพื้นที่  ดอกก็เลย เล็กลงๆ  แต่กระนั้น...

หลักสำคัญของการทำบุญคือการได้ศึกษาธรรมะ  ทำบุญวันแม่กั๋นเต๊อะเจ้า          วันแม่คือวันสำคัญที่ลูกหลาน จะมองหาของขวัญหรือทำอะไรพิเศษให้แม่ หรือให้แม่อุ้ย แต่ในทางกลับกัน ก็อาจมีไม่น้อย ที่ผู้เป็นแม่กลับเป็นฝ่ายวางแผน ว่าจะชวนลูกทำอะไร ที่แตกต่างไปจากชีวิตประจำวัน ผู้เขียนจึงอยากจะชวนผู้เป็นแม่ และแม่อุ้ยทั้งหลาย เป็นคนจวน(ชวน)ลูกหลานไปทำบุญที่วัด ซึ่งอาจไม่ใช่เรื่องยากนัก หากไปทำบุญแล้วกลับ แต่ถ้าการทำบุญนั้น ใช้เวลาเป็นการปฏิบัติธรรม หรือไปทำบุญหลายวัด เพื่อจะได้เป็นแรงจูงใจให้ลูกสนใจหลักธรรม ก็อาจจะเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายนัก หากลูกของเราไม่เคยชิน หรือมีนัดแล้วกับเพื่อนๆ...

พื้นฐานของแม่ลูกคือความกตัญญูกตเวที ความรักความผูกพัน   และจะเป็นความพิเศษ สำหรับวันแม่ ที่เป็นวันของการเติมสุขให้แม่ เติมสุขให้ลูก เติมสุขให้กันและกัน      หนึ่งในการเติมความสุขที่เรานึกถึง คือ การให้ของขวัญ สำหรับวันแม่แล้ว ของขวัญ อาจไม่ใช่สิ่งของ อาจเป็นตัวแทน เป็นความรัก เป็นความพิเศษ เป็นการรู้ตัวตน รู้สถานะแห่งตน แล้วเราจะให้ของขวัญแบบไหนอย่างไร ลองมาเปิดไอเดียจะเลือกของขวัญอย่างไรบ้าง ของขวัญที่เป็นสิ่งของ สารพัดชนิด แล้วแต่ความพอใจมีให้เลือกหา...