จดหมายเหตุรายเดือน March, 2013

สำหรับคนชายแดนภาคเหนือ  อาหารไทยใหญ่ หรืออาหารไตก็มักเป็นที่รู้จัก แต่เมื่อกระแสอาเซียนมาแรง เราก็พบว่า มีร้านอาหารไต หรืออาหารไทยใหญ่มากขึ้น ทั้งการเผยแพร่ความรู้ เมนูอาหาร รวมถึงการมีร้านอาหารไตเพิ่มขึ้นหลายแห่ง ชวนน้องเปิ้ล กนกรัตน์ นักข่าว สวท.เชียงใหม่   ไปชิมอาหารไตกัน ใกล้ย่านสถานีขนส่งช้างเผือก เป็นร้านเล็กๆ ชื่อร้าน.. @เฮือนคำ เปิ้ลชวนน้องโม ดีเจเสียงภาษาไตของ สวท.เชียงใหม่ไปด้วย น้องโม เป็นทั้งดีเจ พิธีกรงานต่างๆของพี่น้องไต เสมือนเป็นพรีเซนเตอร์ของพี่น้องไต...

เหตุผลที่ปลูกดอกทองอุไรคือ ชอบสีเหลืองบางใส แต่ก็ลังเลว่าจะมีดอกตลอดปีตามข้อมูลทั่วไปหรือเปล่า เพราะเคยเห็นหลายต้น จะมีฝักแก่ติดต้น กว่าจะออกดอกก็รอฝักแ่ก่หลุดร่วง  ซึ่งฝักแก่ของทองอุไร จะมีขั้วติดแน่นกับกิ่งมาก แม้ฝักจะแตกแห้ง เมล็ดในร่วงหล่นหมดไปแล้ว ใจร้อน ก็ไม่รอ พอช่อดอกร่วงกำลังจะเป็นฝัก  ก็เด็ดทิ้งทันที ถ้าลืมเด็ด ออกเป็นฝักแบบนี้ก็เด็ดทิ้งไปเช่นกัน  ไม่นานก็จะเริ่มช่อใหม่ ดอกสวยเป็นพวง   เราก็จะมีดอกทองอุไร ให้เราชื่นชม ทั้งต้น ทั้งปี เพียงแต่หากจะสะดวก  เราก็ไม่ต้องให้ต้นสูงมาก จะได้เด็ดช่อแก่หรือช่อฝักทิ้ง ได้ง่ายๆใกล้มือ เดินๆดูๆ  เห็นดอกร่วงเริ่มติดฝัก เด็ดทิ้ง รดน้ำ เพียงเท่านี้ ก็ได้ดอกทองอุไรสวยเหลืองให้เราตื่นตาตลอดปี แต่ถ้าต้องการเมล็ดไปเพาะพันธุ์ต่อ ก็เก็บไว้บ้างก็ได้...

ใกล้จะุถึงประเวณีปี่ใหม่แล้ว มีดอกไม้ชนิดใดที่จะเตรียมเอาไปวัด ทำสวยดอก ใส่ขันดอก  เริ่มจากดอกเก็ดถวา เป็นดอกไม้ประจำปี๋ใหม่เมือง ดอกเก็ดถวา หรือดอกพุดซ้อน  สีขาวนวล หอมนุ่มนวล ดอกมะลิ ร้อยเป็นพวงมาลัย กลายเป็นสัญญลักษณ์ของปี๋ใหม่ ดอกบ้ว คู่กับวัดคู่กับคนไทย    ปีนี้ต้นที่บ้าน บานเร็ว อาจเพราะอากาศร้อน แต่ก็ยังสวยชื่นใจกับการมีดอกเอื้องบานในบ้านเราเอง.. ดอกเื้อื้องเผิ้ง(เผิ้ง-ผึ้ง)  สุดยอดของดอกไม้ปี๋ใหม่ หากมีโอกาสมาแอ่วภาคเหนือ เชื่อว่า ดอกเื้อื้อง คือสีสันเสน่ห์ของเมืองเหนือเจ้า ดอกตะล่อม ดอกบานไม่รู้โรย ดอกกุหลาบมอญ กลิ่นหอมมาก แต่หายากไม่ค่อยมีขาย ปลูกในบ้านสัก 2-3...

เมื่อเส้นทางขึ้นดอยตุง กลายเป็นเส้นทางสายใหม่  เส้นทางสายเก่า ก็ถูกลืม แต่ไม่ใช่เสียทั้งหมด มนต์เสน่ห์ของเส้นทางสายเก่า ยังคงมีอยู่ไม่เสื่อมคลาย สำหรับ ผู้คนที่ชื่นชอบ ข้าวแรมฟืน ชื่นชอบข้าวซอย หรือก๋วยเตี๋ยวฮ่อ  เพราะอาหารที่ว่า อยู่บนเส้นทางสายเก่า มีร้านขายข้าวแรมฟืนหลายเจ้า ร้านใหญ่่ๆก็มี วันนี้ นำภาพมาฝาก เป็นภาพข้าวฟืน ร้านเล็กๆ แต่อยู่มานาน เก่าแก่แล้ว  แต่ก็มีข้อสงสัยหนึ่งคือ จะเรียกว่า ข้าวฟืน หรือข้าวแรมฟืน หรือข้าวลัีงฟืน  เรียกอะไรกันแน่ คนรุ่นหลัง มีเรื่องเล่าไม่เหมือนกัน...

หน้าร้อนก็ร้อนมากอยู่แล้ว เราทำลายอากาศดีดีของบ้านเราด้วยการเผาป่า อย่าเพิ่มอากาศไม่ดีให้บ้านของเรา หยุดการเผาขยะ นอกจากช่วยกันดูแลอากาศของเรา ยังเป็นการป้องกันความเสี่ยงต่อสุขภาพ โดยเฉพาะกลุ่มเด็ก กลุ่มพ่ออุ้ยแม่อุ้ย และกลุ่มที่มีโรคภัยไข้เจ็บที่ภาวะร่างกายค่อนข้างอ่อนแอ แต่ที่จริงไม่ว่าใครก็พร้อมจะป่วยได้ ถ้าต้องสูดอากาศที่มีภาวะหมอกควันคลุมเมือง หากเรามองทะลุหมอกควันที่รุนแรง ก็ยิ่งน่าเป็นห่วง เพราะนั่นคือการเผาป่า ป่าที่บ้านเราเหลือพื้นที่ความอุดมสมบูรณ์น้อยลงทุกวัน และในทางกลับกัน เราลองมาเตรียมปลูกต้นไม้กันเถอะค่ะ แม้จะต้นเล็กต้นน้อย ก็มีความหมายทุกต้นค่ะ ปลูกในบ้านเรา ในสวนของเรา ไม่ว่าจะมีพื้นที่มากน้อย ขอเพียงติดหัวใจให้กับต้นไม้ ก็มากพอที่จะเห็นต้นไม้เติบใหญ่ แล้วหน้าแล้ง หน้าร้อนอย่างนี้จะชวนปลูกต้นไม้หรือ ไม่รอหน้าฝนหรือ...

ครั้งเป็นเด็ก คำๆนี้มักมีความหมายเฉพาะยุคของแต่ละคน ..ยังจำอ้อยควั่นได้ไหม... มีอยู่วันหนึ่งไปตลาดเกษตรอินทรีย์ ซื้ออ้อยมามัดหนึ่งมี  3 ท่อน ยาวท่อนละประมาณ 2 ฟุต ราคา 20 บาท ความทรงจำเข้าสิง กินอ้อยควั่นงานวัด ม่วนขนาดสมัยเป็นละอ่อน ปอกอ้อยเสร็จ หาไม้มาเสียบ คล้ายๆก็ยังดี หวานฉ่ำ ผิวหน้าตัดไม่สวย เพราะมีดไม่คม ผิดหลักทำ้อ้อยควั่นเลยล่ะ เพราะอ้อยควั่นต้องใช้มีดคมกริบ ผิวหน้าตัดเรียบสวย เราอยู่กับความหวานอื่นๆมากมาย ขณะที่ความหวานของอ้อยจริงๆที่สมัยก่อน เราเชื่อว่า นอกจากหวานอร่อยชื่นใจแล้ว...

ฟังชื่อ “ข้าวซอย” ดูไม่แปลก แต่มีคำต่อท้าย “อ่อน-หน้อย”เช่นนี้มีความหมายถึงอะไร สำหรับพี่น้องไทขึน ไทเขิน แล้ว ชื่อนี้คืออาหารประจำถิ่น อาหารของบ้านเกิดที่เชียงตุง และปรากฎให้รู้จักมากขึ้นเมื่อมีการทำเพื่อขายให้นักท่องเที่ยว ซึ่งเดิม สำหรับคนแม่สาย เชียงราย ถือว่าเป็นปกติ ตามเส้นทางของไทเขินที่มาอยู่แถวแม่สายเชียงแสน หรือตามบรรพบุรุษของเราที่เกี่ยวพันในประวัติศาสตร์  ดังนั้น จึงนำเรื่องข้าวซอยหน้อย หรือข้าวซอยอ่อนมาเล่าสู่กันฟัง แต่ก่อนอื่น ขอทำความเข้าใจก่อนว่า เวลาเล่าถึงเรื่องของคนอื่น เราอาจเล่าไม่ครบหรือผิดพลาดไปบ้าง  ก็คงไม่ว่ากัน อีกอย่างยุคสมัยนี้มีการปรับสูตรการทำอาหารต่างไปจากเดิม...