38.4 C
Chiang Mai
วันเสาร์, กรกฎาคม 19, 2025
หน้าแรก อาหาร อาหารเป็นยา บ่าแต๋งลาย-แตงไทย

บ่าแต๋งลาย-แตงไทย

บ่าแต๋งลายหรือแตงไทย ผลไม้ในสวนครัว เริ่มจะหายากแล้ว เมื่อเทียบกับแตงโม หรือแคนตาลูปที่ไปตลาดทีไร เป็นต้องมีขายให้ซื้อหา 

บ้านเราคุ้นเคยกับบ่าแต๋งลาย จนเหมือนกับว่า เป็นผลไม้ของบ้านเราแต่ดั้งเดิม แต่ที่จริงแล้ว บ่าแต๋งลายหรือแตงไทย ไม่ได้มีถิ่นกำเนิดในไทย แต่เข้ามาเมืองไทยเมื่อใดไม่ปรากฎหลักฐาน ทุกภาคของไทยไม่ว่าที่ราบลุ่มถึงบนเขาสูงปลูกแต๋งลายมาเนิ่นนานจนเป็นพืชพื้นบ้านเราไปแล้ว

ลวดลายของบ่าแต๋งลาย ทั้งผิวเปลือกนอกและสีเนื้อผลสุก เป็นหนึ่งในลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลาย นอกจากนี้ ลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลายอีก2 เรื่อง  ก็คือ กลิ่นหอม และรสชาตอร่อยหวานธรรมชาติ ซึ่งทั้งสามลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลาย ประกอบกันเป็นเสน่ห์ของผลไม้ตระกูลแตงชนิดนี้

บ่าแต๋ง เป็นภาษาคำเมืองล้านนา หมายถึงพืชประเภทแตง ถ้าพูดคำว่า “บ่าแต๋ง” ก็จะหมายถึง แตงกวา แต่ถ้าพูดคำว่า “บ่าแต๋งลาย” จะหมายถึง แตงไทย สันนิษฐานว่า น่าจะมาจากลวดลายของแตง

 

http://www.youtube.com/watch?v=qhrTkgvs3OE

แตงไทย เป็นพืชที่มีการพัฒนาสายพันธุ์อยู่เสมอ ปลูกง่าย สามารถปลูกแบบพื้นบ้านไม่ใช้สารเคมี ทนทานโรคได้ดีกว่าแตงโมหรือแคนตาลูป  

ถ้าเราปลูกไว้ในสวน ก็นำผลอ่อนนิยมนำมากินกับน้ำพริกได้ แต่ปัจจุบันเราไม่ค่อยปลูกในไว้กินกันแล้ว ส่วนมากปลูกเพื่อการค้า ผลอ่อนก็ไม่นิยมนำมาขายเสียด้วย ดังนั้นการกินผลอ่อนจิ้มน้ำพริกจึงค่อยๆหายไป  

บ่าแต๋งลายหรือแตงไทย เมื่อผลสุกมีเนื้อในสีเหลืองส้ม วงรอบติดเปลือกมีสีเขียว รสอร่อย ไม่หวานจัด เนื้อนุ่ม  งานบุญบ้านเรา นิยมเอาบ่าแต๋งลายใส่ก๋วยคัวตาน หรือเอาไปถวายพระ

นอกจากการรับประทานเป็นผลไม้แล้ว  ยังนิยมเอาบ่าแต๋งไปทำเป็นขนม เรียกว่า ขนมบ่าแต๋ง แม่อุ้ยหลายท่านชอบทำขนมบ่าแต๋งเอง ทำไปสอนลูกหลานไปด้วย

ขนมแต๋งทำได้โดยใช้บ่าแต๋งสุกงอมบดละเอียดหรือขูด ผสมกับแป้งข้าวเจ้า แป้งท้าวยายม่อม ใส่ กะทิ น้ำตาลทราย มะพร้าวขูด สีของบ่าแต๋งทำให้ได้ขนมที่มีเหลืองนวล เนื้อนุ่ม มีกลิ่นหอม ห่อด้วยใบตองทำเป็นกระทงหรือเป็นกรวย  โรยหน้าด้วยมะพร้าวขูด  อร่อยหอมหวาน สีสวย

นอกจากเป็นขนมทำบุญและขนมว่างทั่วไปแล้ว หากนำมาจัดเป็นเมนูอาหารว่างคู่กับน้ำผลไม้ในการประชุมสัมมนา ก็สร้างความประทับใจกรวยใบตองกับรสอร่อยของขนมสีเหลืองนวลแต่งด้วยเส้นมะพร้าวขูด นอกจากนี้ของหวานประเภทน้ำแข็งใส หรือ ลอดช่องน้ำกะทิก็เข้ากันได้ดีกับบ่าแต๋งลาย นอกจากจะอร่อยแล้ว ยังทำช่วยเพิ่มกลิ่นหอมและสร้างสีสันสวยงามอีกด้วย  

บ่าแต๋งลายเป็นผลไม้ให้พลังงานต่ำ  โดยบ่าแต๋งลายหนึ่งขีด ให้พลังงาน 13 กิโลแคลอรี ประกอบด้วย น้ำ 96.5 กรัม โปรตีน 0.2 กรัม คาร์โบไฮเดรต 3.1 กรัม แคลเซียม 1 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 17 มิลลิกรัม เหล็ก 0.3 มิลลิกรัม วิตามินเอ 6 มิลลิกรัม ไทอะมิน 0.07 มิลลิกรัม ไนอะซิน 0.3 มิลลิกรัม วิตามินซี 56 มิลลิกรัม

บ่าแต๋งลาย เป็นผลไม้ที่มีฤทธิ์เย็น ช่วยดับกระหาย ลดความร้อยภายในร่างกาย ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ขับเหงื่อ บำรุงสายตา ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง

แตงไทยหรือบ่าแต๋งลาย ได้มีการนำไปประยุกต์เป็นอาหารและเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพที่มีรสอร่อย เป็นแตงไทยปั่น หรือน้ำแตงไทย ฟรุตสลัด เค๊ก ไอศครีม หรือ นำไปปั่นหรือผสมกับผลไม้อื่นๆ นอกจากนี้ ยังมีการนำแตงไทยไปใช้ดูแลผิวพรรณได้หลายรูปแบบ เช่นอาจใช้ผสมกับน้ำผึ้ง มะนาว โยเกริต นมสด นำมาพอกบำรุงหน้า ช่วยให้สดชื่น

แม้จะมีผลไม้มากมายในท้องตลาด แต่ก็อย่าลืมบ่าแต๋งลาย อร่อยหอมและมีเสน่ห์ของลวดลายผิวผล มีประโยชน์ โดยเฉพาะคนรักสุขภาพที่ไม่ต้องการหวานมาก  

สุภฎารัตน์

อ้างอิง

http://www.panyathai.or.th

http://th.wikipedia.org

หมายเหตุ ลงพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ไทยนิวส์ ฉบับวันพุธที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2553  คอลัมน์ภูมิปัญญาเพื่อสุขภาพ หน้า  5

ปล. ไม่ทราบว่าเพลงสาวสวนแตง จะหมายถึงแตงไทยหรือเปล่า ฟังเพราะดี ง่ายๆ

- Advertisment -

Most Popular

อาหารทำเอง : ต้มจืดจิงจูฉ่ายลูกชิ้นหมูบด

เป็นช่วงที่หลายคนทำอาหารด้วยตัวเองอยู่ที่บ้านโดยใช้วัตถุดิบรอบบ้าน สำหรับสายคนที่รักจะกินอาหารที่ปรุงได้สะดวกวันนี้เสนออาหารที่ใช้พลังงานในการทำมากกว่าใส่ทุกอย่างลงหม้ออีกสักนิด จนทำให้รู้สึกว่าทำอย่างนี้ได้ด้วยเหรอ ต้มจืดจิงจูฉ่ายลูกชิ้นหมูบด เมนูคิดค้นด้วยการที่จู่ๆ ก็มีเครื่องบดหมูอยู่ในบ้าน ทำให้รู้ว่าเครื่องบดหมูในตลาดที่เคยเห็นตอนเด็กมีขนาดแบบเล็กด้วย พื้นฐานคือเครื่องปั่นนี่แหละ แต่ใบมีดออกแบบมาทำหมูบด แบบบดค่อนข้างละเอียดเหมือนกับหมูเด้ง เพียงแต่เราทำเป็นทำนองลูกชิ้นหมูบด วัตถุดิบ

รสสมุนไพร

การเรียนรู้เรื่องรสอาหาร ทำให้เราเข้าใจเรื่องอาหาร ได้อรรถรสของอาหาร ได้คุณค่าและประโยชน์ การเรียนรู้เรื่องรสสมุนไพร ทำให้เราเรียนรู้สรรพคุณ ความสมดุล ตัวอย่างสมุนไพร รสเผ็ดร้อน ตัวอย่างสมุนไพรรสฝาด ตัวอย่างสมุนไพรรสหอมเย็น เราอาจพบสมุนไพรเหล่านี้ ในตำรับยาหรือบางชนิดก็เป็นสมุนไพรใกล้ตัว เป็นอาหารในชีวิตประจำวัน ©สุภฎารัตน์        

สายบัว

ความงามกับอาหาร มักเป็นของคู่กันเสมอ เช่นเดียวกับบัวสาย ที่เราเอาส่วนต้น หรือที่เรียกสายบัว มาเป็นอาหาร     ฤดูฝนนี้แหละ ที่บัวได้ชูช่อดอกสวย มีก้านอ่อน ยาวๆ ให้เราได้นำมารับประทาน   อันที่จริง ก็เสียดายดอกมาก งดงามเสียเหลือเกิน แต่ก็นะ วิถีชาวบ้าน อาหารรอบรั้ว รอบหนองบึง ©สุภฎารัตน์      

มะอึกไร้หนาม

มะอึก หรือคำเมืองเรียกว่า มะเขื่อบู่ เป็นกลุ่มผักที่อยู่ในเมนูน้ำพริกมะอึก หรือใส่ลงไปในน้ำพริกกะปิ ได้รสออกเปรี้ยวแกมขื่นเล็กน้อย และมีเนื้อสัมผัสในการรับประทาน ชวนให้อร่อย ปกติต้นมะอึกจะมีหนาม แต่ว่าปัจจุบันพบว่า นิยมปลูกแบบมะอึกไร้หนาม ลำต้นจะไม่มีหนาม ต้นค่อนข้างใหญ่  ใบกว้างใหญ่มาก มีผลใหญ่ มีขนนุ่มคลุมทั้งผล  เมื่อยังไม่สุกจะมีสีเขียวจัด พอเริ่มสุกจะมีสีเหลือง สุกเหลืองคาต้นได้นาน เก็บมาแล้วก็อยู่ได้นานเป็นสัปดาห์โดยไม่ต้องใส่ตู้เย็น การปลูกใช้เมล็ด เพาะเป็นต้นกล้าก่อนก็ได้ แต่ที่บ้าน เมล็ดหว่านๆไว้  ไม่เห็นงอก แต่พอตัดต้นไม้ใหญ่ กลับงอกขึ้นมามากมาย ปลูกง่าย...

Recent Comments