อาหารเป็นยา

ภาคเหนือเรียกว่า "มะเขือมื่น" คำว่า "มื่น" คำเมืองแปลว่า "ลื่น" นับเป็นคำเรียกที่อธิบายลักษณะชัดเจน แต่ในภาษาไทยกลาง จะเรียกว่า กระเจี๊ยบมอญ หรือกระเจี๊ยบเขียว  ถือได้ว่าเป็นพืชอาหารของผู้คนหลายประเทศ จึงมีภาษาในการเรียกแตกต่างกันออกไป  แม้จะไม่เด่น แต่ก็เป็นความนิยมของกลุ่มคนรักสุขภาพมากขึ้นเรื่อยๆ     เป็นผักสวนครัว ที่ปลูกได้ง่าย ดูแลง่าย ลองหามาปลูกไว้เป็นในบ้านสัก5-10 ต้น จะได้เก็บฝักมารับประทานได้เรื่อยๆ มีประโยชน์ ต่อสุขภาพ เป็นทั้งอาหารและสมุนไพร ©สุภฎารัตน์

ดัปลากั้งเป็นหนึ่งในผักที่ใช้กินกับลาบ หรือเรียกกันในภาษาเหนือที่เรียกผักชนิดต่างๆที่นำมากินกับลาบ ว่า ผักกับลาบ     รสค่อนข้างขมมาก บางคนอาจไม่ชอบ  เป็นพืชที่ปลูกได้ง่าย ทนแล้ง ส่วนที่นำมากินคือส่วนยอดอ่อน หากชอบกินลาบ ลองมาปลูกไว้สักต้นนะคะ ©สุภฎารัตน์ สุธีพรวิโรจน์                                        

หน้าร้อนช่วงต่อหน้าฝน มีผักเชียงดา ผักฮ้วนหมู ผักชะอม กำลังชูช่อ ให้เราได้รับประทาน การแกงผักเหล่านี้ เป็นการแกงแบบผักพื้นเมือง วิธีการแกง การปรุง จะคล้ายๆกัน และยังสามารถหาผักชนิดอื่นในบ้านมาแกงรวมกันทำให้ได้รสผักที่หลากหลาย นับเป็นเมนูเด่นอีกเมนูหนึ่ง ที่เป็นเมนูสุขภาพ และยังมีงานวิจัย ที่ยืนยันผล  สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ผักเชียงดา ลดน้ำตาลในเลือดได้ มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง คนเฒ่าคนแก่จะชอบกลุ่มผักเหล่านี้  เพราะรสขม ช่วยเจริญอาหาร เป็นรสธรรมชาติของผู้สูงอายุที่รับประทานได้ แต่สำหรับหนุ่มสาว...

จำได้ว่า เคยได้ยินชื่อ แตงสา หรือคนเมืองเหนือเรียก "บ่าแต๋งสา" มาแต่เด็ก แต่นึกไม่ออกว่า หน้าตาอย่างไร  ตอนที่ซื้อมาต้นเล็กมาก ไม่คิดว่า จะกลายเป็นไม้เถา ใบใหญ่  แล้วกอใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ หวังว่าสักวันจะออกดอก แต่ผ่านไปเกือบสามปีไม่มีอะไรนอกจากใบ จึงตัดทิ้ง แต่ยังมีตอเหลืออยู่ ผลิใบโตมาใหม่ เราก็ไปถามร้านต้นไม้ที่เคยซื้อมา เขาว่า มันจะมีผลเมื่ออายุประมาณ 3 ปี อั้ยยะ.... ....แต่เมื่อไม่นานมานี้ ผ่านไปร้านต้นไม้อีกร้าน เห็นมีทั้งดอกและผล...

ชื่อคำเงาะ อาจเห็นภาพ เงาะ ชื่อคำแสด อาจนึกถึงสีแสด ไม่ว่าจะนึกถึงอะไร ล้วนสื่อความหมายตรง คล้าย เงาะ เพราะ ลักษณะผลเหมือนเงาะ สีแสด เพราะ เมื่อเอาเมล็ดมาต้มหรือแช่น้ำ จะได้สีแสด สำหรับใส่ขนม เป็นสีธรรมชาติ และก็ยังมีชื่ออื่นๆ เรียก แตกต่างกันตามท้องถิ่น ที่อาจสื่อความหมายคล้ายๆกัน   หากจะถามว่าต้นคำเงาะ หรือคำแสด ปลูกในบ้านได้ไหม ตอบว่าได้ เพราะ ดอกสีสวย ได้เมล็ดมาใช้ประโยชน์   ดอกสวยอย่างนี้ ลักษณะของดอก   ดอกแก่ จะร่วงหล่น เกิดผล อ่อน และต่อเป็นผลแก่   จนเมื่อดอกร่วงหมดแล้ว...

ปกติงาขี้ม้อนจะต้นใหญ่ ควรจะปลูกในสวน แต่ถ้าเราจะปลูกในกระถางก็สามารถทำได้ ถ้าดูแลดี มีแสงแดดส่องถึง กระถางใบใหญ่หน่อย ต้นก็จะสมบูรณ์   ต้นแก่ พร้อมจะเก็บผล  รูปทรงต้นปกติต้องสวยกว่านี้ แต่สวนเล็กๆหลังบ้านมีที่จำกัด มันต้องเบียดเสียดกับต้นอื่นๆ รูปทรงต้นจะโย้เย้   มีผู้อ่านหลายท่านถามมาว่า ปลูกในกระถางได้ไหม ดิฉันก็เลยเอาภาพที่ปลูกในกระถางมาให้ดู เพียงแต่ต้นที่ถ่ายภาพไว้ เป็นกระถางเล็ก อยู่ใต้ต้นไม้ แสงน้อยไปหน่อย ต้นก็เลยไม่ค่อยโต(จะเห็นมะเขือเทศ หรือมะเขือส้มในกระถางข้างๆ)     ใบอ่อน หน้าฝนนี้ลองหาต้นงาขี้ม้อนมาปลูก กินใบอ่อน พอมีดอกแก่ มีช่อดอก มีผล ก็นำมารับประทานได้...

มะเขือเทศ สีส้มสีแดง ให้คุณค่าทางอาหารอย่างสูงในทุกด้าน และทำอาหารได้หลากหลาย เครื่องดื่ม ของว่างแปรรูป รวมถึง การใช้เพื่อความงาม ถือตะกร้าได้ก็เดินรอบบ้าน ได้ผักเชียงดานิดหน่อย แต่ได้มะเขือเทศเล็ก หรือทางเหนือเรียก "บ่าเขือส้ม" หรือ มะเขือส้ม ( คำว่า ส้ม หมายถึง เปรี้ยว ในภาษาเหนือ)  ลูกเล็กแต่รสชาตเปรี้ยวจัดจ้าน เหมาะสำหรับอาหารเหนือหลายเมนู เช่น กลุ่มเมนู ที่ออกรสเปรี้ยว คือ...

การเลือกซื้อเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพร การเลือกซื้อเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพร

ตรีผลา ชื่อนี้เป็นที่รู้จักมากขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากมีการศึกษาวิจัย ตามตำรับยาแผนโบราณ และกระทรวงสาธารณสุข บรรจุเป็นยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ ที่สำคัญ และอาจเข้าข่ายโฆษณาเกินจริงคือ  มีการทำออกมาจำหน่าย พร้อมการโฆษณา ที่ดูเหมือนจะเป็นยาสารพัดประโยชน์อีกตัวหนึ่งในวงการผลิตภัณฑ์สุขภาพ เท็จจริงอย่างไรนั้น มีปรากฎในตำรายาแผนโบราณ ตามตำรับแพทย์แผนไทย ซึ่งมีรายละเอียดของการใช้ ปัจจัยต่างๆที่ต้องศึกษาเพิ่มเติมอีกหลายด้าน ซึ่งการใช้ตรีผลาเป็นยา ควรได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์แผนไทยก่อน แต่อย่างไรก็ตาม การใช้ตรีผลา อาจจัดเป็นกลุ่มสุขภาพทางเลือก ที่ใครๆก็สามารถใช้ได้ตามต้องการ เพีียงแต่ต้องศึกษาให้ดีก่อน และต้องแยกว่า เราใช้เป็นยา หรือเป็นเครื่องดื่มสมุนไพร กรณีใช้เป็นยา นอกจากจะได้รับการตรวจหรือคำแนะนำจากแพทย์แผนไทย...

ใบบัวบก หรือผักหนอก ในภาษาคำเมือง ประโยชน์มากมายแค่ไหน เราๆท่านๆทราบกันดี เพียงแต่ว่า เวลาที่เราจะนำมารับประทาน ต้องล้างให้สะอาดตามวิธีการล้างผัก   เวลาซื้อมา จะพบว่า ใบบัวบกจะค่อนข้างเปื้อนดิน มีใบเก่าๆแก่ๆเน่าๆแห้งๆ ปะปนมา แถมอาจมีเศษฟางข้าว เศษหญ้าติดมาด้วย ยิ่งเป็นกอใหญ่ ส่วนปมของราก จะเยอะมาก ถ้าเป็นต้นเล็ก หรือกอไม่ใหญ่จะล้างง่ายกว่า แต่ ควรจะแยกเป็นกอๆ ล้างเป็นต้นๆ ถ้าล้างรวมหมู่อย่างนี้ ก็อาจมีเศษปนเปื้อนอยู่ ลักษณะของต้นบัวบกจะมีรากหรือไหล เชื่อมกัน ดังนั้นเวลากองๆรวมกัน ก็อาจทำให้การล้าง ยุ่งยากนิดหนึ่ง เพราะบัวบกเป็นพื้นติดติน...

ผักกับลาบถือเป็นจุดเด่่นของการกินลาบภาคเหนือ ด้วยความหลากหลาย ทั้งชนิด รสผัก ฤดูกาล ก่อนที่จะลาบต้องคิดถึงผักกับลาบไปพร้อมกัน บางทีเห็นผักกับลาบก่อนที่คิดถึงลาบ เพราะผักกับลาบหลายชนิด นำไปกินคู่กับอย่างอื่นไม่อร่อย ไม่กลมกล่อม ไม่สามารถกินได้เดี่ยวๆ ต้องกินกับลาบเท่านั้น ปัจจุบันการกินลาบเปลี่ยนไปมาก โดยเฉพาะผักกับลาบตามสมัยแค่ไม่กี่อย่าง เช่น  กะหล่ำปลี ถั่วฝักยาว ผักกาดขาว มะเขือ ซึ่งต่างกับผักลาบดั้งเดิมที่เป็นพืชพื้นเมือง ลาบดิบ เป็นปัญหาสาธารณสุข ซึ่งในสมัยก่อนการกินลาบต้องพิถีพิถันในการเลือกเนื้อสัตว์ที่นำจะนำมาลาบ  ดังนั้น ความแตกต่างกับสมัยนี้ก็เริ่มจากเนื้อเลยทีเดียว และที่สำคัญผักกับลาบดั้งเดิม ทำหน้าที่เป็นสมุนไพร...

เพียงมีพื้นที่สักนิดหนึ่งให้ ก็พอให้ต้นหม่อนอยู่เป็นอาหารได้สักต้นหนึ่ง ต้นหม่อนปลูกง่ายมากๆ   เพียงตัดกิ่งมาชำ รดน้ำสักพัก พอติดรากก็เอามาปลูกได้   ดูแลไม่ยาก ค่อนข้างทนแล้ง ให้น้ำบ้างก็พออยู่ได้สบาย การตัดแต่งกิ่ง อันนี้ สำคัญนิดหนึ่งว่า เราจะให้เป็นใหญ่หรือเล็ก ถ้าเราแต่งกิ่งบ่อย ต้นจะแตกพุ่ม ได้ขนาดตามที่เราต้องการ ถ้าต้นใหญ่มาก ลูกดก กินไม่ทันก็แบ่งให้คนอื่นๆ ได้อร่อยต่อ การตัดแต่งกิ่งจำเป็นต้องทำ เพราะไม่งั้น ต้นจะสูง เก็บผลมากินไม่สะดวก  และการตัดแต่งกิ่ง จะทำใ้ห้มีผลออกเกือบตลอดทั้งปี กิ่งแก่ กิ่งเ่ก่าตัดทิ้ง...