จดหมายเหตุรายเดือน April, 2012

แอ่วปี๋ใหม่ปีนี้ มีข้าวหนมเส้นมาฝาก เป็นสูตรขนมจีนเชียงราย จะมีเส้นสองชนิดคือเส้นขนมจีนและเส้นก๋วยเตี๋ยว  มีความต่างกับของเชียงใหม่อยู่ 3 เรื่องใหญ่ๆคือ 1 น้ำขนมจีน ของเชียงราย จะต้องมีดอกงิ้วใส่ ค่อนข้างเยอะ มีใส่ถั่วเน่า หรือถั่วแข๊บ การเลือกหมูต้องเป็นหมูที่คนเจียงฮายจะระบุกับแม่ค้าหมูว่า ต้องการนำไปทำขนมจีน แต่เรื่องเนื้อหมูปัจจุบันก็ไม่ต่างกัน เพราะทำขาย  2 สำหรับเส้น ของเชียงราย จะมี 2 ชนิดคือ(1) เส้นขนมจีน หรือข้าวหนมเส้น ตามภาษาเหนือ...

ปี๋ใหม่เมืองก่อจะมาถึงแหม แล้ว.......ข้าวหมิ้นส้มป่อยหดเกล้าดำหัว........ผู้คนทั่วไป หรือนักท่องเที่ยว อาจคุ้นเคยกับพวงมาลัยดอกมะลิ ที่เป็นสัญญลักษณ์ของปี๋ใหม่เมือง โดยไม่ปรากฏว่ามีจุดเริ่มต้นกันเมื่อใด แต่กลิ่นหอมของมะลิเป็นเป็นคุณค่าคู่ควรกับปี๋ใหม่โดยแท้ ดอกมะลิเป็นดอกไม้ของฤดูร้อนชนิดนึง ในตำรายาไทยดอกแห้งยังใช้ปรุงยาหอม และเป็นหนึ่งในพิกัดเกสรทั้ง 5 ที่มีสรรพคุณช่วยแก้ร้อนในกระหายน้ำ ชูกำลัง บำรุงหัวใจ แก้ไข้ แก้ลมวิงเวียนซึ่งเหมาะกับการดูแลสุขภาพในช่วงฤดูร้อนเป็นอย่างยิ่ง สำหรับป๋าเวณีปี๋ใหม่เมืองแล้ว ข้าวหมิ้นส้มป่อย เป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี ในการดำหัว แต่ยังมีดอกไม้ ไม้ผล อีกหลายชนิดที่เป็นส่วนประกอบในป๋าเวณีปี๋ใหม่ แต่สาระสำคัญของปาเวณีปี๋ใหม่ คือ การเข้าสู่ปีใหม่...

 บ่ะฝาง,บ่ะผาง คือ มะปราง ให้สีสดจัดจ้านของผลไม้ข้าวของเครื่องทำบุญ เครื่องดำหัวปี๋ใหม่  เราจึงพบเห็นมะปรางในช่วงปี๋ใหม่ เพื่อตระเตรียมดาครัวปี๋ใหม่ บ่ะฝาง หรือบ่ะผาง เสียงสั้นยาว ผ หรือ ฝ ขึ้นอยู่ภาษาถิ่น แต่ไม่ว่าอย่างไร ถ้าถึงปี๋ใหม่ต้องมีในขันครัวตาน ขันเครื่องดำหัว บ่ะผางก๋ำปอ หมายถึง หวานเปรี้ยวกำลังพอดี บ่ะผางส้ม หมายถึง รสเปรี้ยว ถ้าต้นไหนเป็นมะปรางเปรี้ยวจะนิยมเอามากินกับน้ำพริก หรือเอามาดอง  บ่ะผางหวาน แน่นอนย่อมต้องหวาน และอร่อย ซึ่งจะพันธุ์ดั้งเดิม...

ปี๋ใหม่มาถึงเมื่อใด ภาพของการเล่นน้ำก็ปรากฎในห้วงคิดเป็นอันดับแรกๆ น้ำในเดือนเมษาปี๋ใหม่เมือง เป็นสีสัน เหมือนแก้ต่างความเป็นฤดูร้อน เป็นสัญญลักษณ์ของพิธีการสักการะ แทนความเคารพและให้ความชุ่มชื่นแก่กัน  น้ำให้คุณประโยชน์มากมายต่อมนุษย์ นับได้ว่า ทุกๆวินาทีของชีวิตเราล้วนต้องพึ่งพาน้ำ ในการดำรงอยู่ในโลกนี้   ตั้งแต่ภายในร่างกายของเราเอง ที่มีน้ำเป็นส่วนประกอบ ร้อยละ 70  ซึ่งในเลือดของเรามีน้ำเป็นองค์ประกอบร้อยละ 92 ส่วนในสมองของเรามีน้ำเป็นองค์ประกอบร้อยละ 85 นับได้ว่าทุกเซลของเรามีน้ำเป็นส่วนประกอบ    น้ำ มีสัญญลักษณ์ทางเคมีว่า   H2O  ประกอบไปด้วย H...

คนเมืองล้านนาบอกว่า ปี๋ใหม่มาถึงเมื่อใด ก็มีโอกาสที่จะมี "ลมหลวง" หรือพายุ ดังนั้น การจัดงานปอยต่างๆจึงกำหนดให้ทำภายในเืดือนมีนาเท่านั้น เพื่อไม่เจอกับลมหลวง มีลม มีฝน และหยดน้ำหลังฝน  ดอกมะเฟืองหลังฝน  ใบมะละกอ ดอกอ่อมแซบ มีแมลงเกาะด้วย เจ้าประจำ น้ำกลิ้ง   กระดังงา   เก็ดถวา กำลังบานรับสงกรานต์ หลังฝนลองถือกล้องเก็บภาพจากรอบรั้ว  ได้ภาพสวยกว่านี้ แน่นอนค่ะ นก สุภฎารัตน์  

สีสดใสของดอกซอมพอ กับป๋าเวณีปี๋ใหม่ นับเป็นสัญญลักษณ์หนึ่งของประเพณีบ้านเฮาที่จะเอาดอกซอมพอ ใส่ขัน ไปวัด ดำหัว ดอกซอมพอ ที่เราคุ้นเคย คือหางนกยูงไทย แต่ที่เราเห็นสีส้มแดงแสดผสานสีจัดจ้านต้นสูงอยู่ทั่วไปคือหางนกยูงฝรั่ง เวลาเล่นน้ำสงกรานต์ก็มักจะเอาซอมพอหลวงหรือหางนกยูงฝรั่งมาแต่งรถ เที่ยวรดน้ำ ความผูกพันกับดอกซอมพอมาจากอุ้ย สมัยก่อน(ก้่อน ก่อน)  จะมีดอกซอมพอต้นหนึ่ง ติดๆบ้านเลย เวลาจะไปวัดเราก็ไปเก็บมา ต้นซอมพอหรือหางนกยูงไทย ต้นจะไม่สูงมากนัก พอที่เราจะเก็บได้ง่ายๆ   แม้จะมีซอมพอหลากสีมากขึ้น แต่ก็ยังชื่นชอบสีดั้งเดิมของดอกซอมพอ คือเหลือง เหลืองส้มนิดๆ   มีอะไรกินอันนั้น นี่ของจริง เพราะนอกจากจะช่วยอุ้ยเก็บซอมพอไปวัึดแล้ว ว่างๆ...

สงกรานต์ "ป๋าเวณีปี๋ใหม่" เวียนมาอีกรอบแล้ว เตรียมซื้อของกันหรือยังคะ วันนี้มีข้อแนะนำการเลือกซื้อของทำบุญ ดำหัว มาฝากเจ้า การเลือกซื้อของทำบุญ  ควรงดถังเหลืองที่ไม่มีฉลาก ทางที่ดีควรเลือกซื้อของเป็นชิ้นๆ ตาม ที่เราคิดว่าจะนำไปใช้ได้อย่างเหมาะสมสำหรับพระภิกษุ สามเณร หรือใช้ประโยชน์ในวัด  หลีกเลี่ยงซื้อสังฆทานที่เป็นกลุ่มยา หลีกเลี่ยงถังเหลืองที่วางใกล้แสงแดด หรือไม่มีฉลาก สงกรานต์ "ปี๋ใหม่"เป็นโอกาสพิเศษที่มีจารีตประเพณี ในการทำบุญ เราจึงควรศึกษาเพิ่มเติม เพื่อให้การทำบุญของเรา ไม่ใช่การซื้อจากห้างสรรพสินค้า ทั้งหมด มีของทำบุญตามจารีตที่มีอยู่ในชุมชนที่เราสนับสนุน การดาครัวตานขันข้าว...

ถ้ามีโอกาสไปเชียงราย นอกจากการแวะเที่ยวตามจุดหมายของท่านแล้ว ลองแวะไปกราบพระแก้วมรกตที่วัดพระแก้วเชียงราย มีดอกสาละต้นใหญ่ อยู่ด้วย วัดพระแก้ว เจียงฮาย มีความเป็นมาในประวัติศาสตร์ยาวนาน วัดสวย สะอาด ร่มรื่น  สงบ ภายในวัดพระแก้ว มีภาพวาดของศิลปินจาวเจียงฮาย    แต่วันนี้ เอาภาพดอกสาละมาฝากก่อน    แถมอีกนิดเป็นดอกกล้วยไม้ นอกจากถ่ายภาพวาดในวัดแล้ว บริเวณวัด หอหลวง และต้นไม้ ดอกไม้ สวยๆ มุมนั้นมุมนี้ ถือกล้องด้วย รับรองได้ภาพถูกใจหลายภาพเชียวล่ะ ต่ออีกภาพ ชอบมาก ในวัดจะมีหม้อน้ำ...