เคยได้กิน มะไฟจีนอบแห้งที่เมืองน่านนานมาแล้ว ชื่นชอบไม่น้อย เวลาใครไปเมืองน่านก็จะบอกว่า “ซื้อมาฝากหน่อย”
แต่ไม่เคยทราบว่า การกินสด จะได้รสอร่อยฉ่ำหวาน เพราะเคยกินสดที่บ้านแม่สาย มีอยู่ต้นหนึ่ง ลูกไม่โตนัก ก็อร่อย แต่ยังไม่หวานฉ่ำ มาเมืองน่านครั้งนี้ ถึงรู้่ว่า กินสดต้องสุกแก่จัด
และเมื่อไปน่านมาวันสองวันนี้ โชคดีเป็นหน้ามะไฟจีนสุกพอดี ปีหนึ่งมีครั้งเดียวช่วงนี้แหละ
หกโมงเย็นแล้ว เราเข้าเมืองแบบตะลุยทัีวร์ ผ่านถนนสายท่าลี่ เห็นป้ายเล็กๆ “ของฝากจากน่าน มะไฟจีน-อบแก้ไอ ป้าน้อย บ้านพญาภู” ติดอยู่หน้าบ้านที่มองเห็นแต่ต้นไม้ จอดๆๆ แวะเข้าไป ก็พบ “ป้าน้อย” กำัลังเก็บตู้ เก็บมะไฟจีนอบแห้งที่บรรจุในกล่องสารพัดรูปแบบ มีหลายราคา เราก็ถาม “ขายก่อเจ้า”
เราก็เลือกได้ มะไฟจีนอบแห้ง กล่องเล็ก 35 บาท กล่องใหญ่ 160 บาท ระหว่างนั้น ก็คุยถามนั่นนี่ และไปด้อมๆมองๆถ่ายรูป มะไฟจีนบนต้น ช่อเล็กๆ
และ ก็มีคนใจดีคนหนึ่ง “พี่สมคิด” บอกว่า อยากถ่ายรูปมะไฟจีน สดๆเต็มต้นไหม ?? แล้วก็พาไปหลังบ้าน
โอ้โห!! เป๊ะ!! เดินไปหลังบ้าน พบมะไฟจีน เต็มต้น ตื่นเต้นละซี และพี่สมคิดก็บอกว่า “ลองเอาไปชิมไหม” โอยๆ เป๊ะอีกล่ะ
ไม้สอยมาแล้ว เริ่มมืดแล้ว เราก็สอยกันไป ลุ้นกันไป พอดีมีคนตัวสูงๆไปด้วย ก็ช่วยได้เยอะ เอาเก้าอี้มาวาง พี่สมคิดใช้ไม้โน้มกิ่งมา เด็ดกันเป็นช่อๆ
พี่สมคิด บอกว่า ความลับของการปลูกมะไฟจีนคือ มันชอบอยู่ใกล้คน อือ..น่าสนใจ พี่เขาเล่าต่อว่า เมื่อก่อนคนเมืองน่านก็หวงๆ พันธุ์มะไฟจีน แต่นานปีมีคนเล่าว่า เอาไปปลูกที่อื่นแล้ว ไม่มีผล ไม่โต ก็กลายเป็นว่าปลูกได้ที่น่านที่เดียว และหากปลูกเป็นสวนๆ ก็ไม่ค่อยได้ผลเหมือนกัน แต่ถ้าปลูกในบ้าน อยู่ใกล้คน ต้นนั้นจะลูกดก รสอร่อย
ช่อแรกจากการสอยลงมาแล้ว
พี่เขาบอกว่า การกินสดต้องให้ผลแก่ จนกลายเป็นสีน้ำตาลดำ และจะมีความใสเต่งตึงของผิวมาก แต่ถ้าเป็นผลสด ที่ยังไม่แก่จัด จะไม่ค่อยอร่อย ออกเปรี๊ยวๆ แต่แม่ค้าบางเจ้า ขายผลสดที่ัยังไม่แก่จัด ก็จะทำให้ คนกินเข้าใจว่า มะไฟจีนสดกินไม่อร่อย
แต่เมื่อได้ลิ้มรสแรกของมะไฟจีนแก่สด เราก็บอกเลยว่า “ลำขนาดเจ้า”
ความมืดกับผลแก่สีน้ำตาลดำ
ด้วยความที่ผลแ่ก่สุก เต่งตึงมากอย่างนี้ ผิวผลบางมาก จะปริแตกง่าย จึงทำให้การเก็บขายผลแก่ต้องระมัดระวัง
เนื้อในฉ่ำหวาน เวลากินก็บีบที่หัว /ขั้วของผล แล้วก็กิน จะมีเมล็ด 3-5 เมล็ด ล่อนง่าย เราจะบีบกินเลย แล้วค่อยคายเมล็ด ผลมะไฟจีนมีกลิ่นเฉพาะตัว บางคนอาจไม่ชอบ แต่พอได้ชิมรส เรื่องกลิ่นแปลกๆ ก็ลืมไปได้เลย
หรือจะล่อนเมล็ดก่อนก็ทำได้ ความฉ่ำของน้ำผลจะติดมือเล็กน้อย เวลากิน
เมล็ดเพาะง่ายมาก แต่ปลูกไม่ง่าย ได้ผลก็ไม่ง่าย
จับผลสุึกมาถ่ายรูปกับอบแห้ง แต่ในความเป็นจริงแล้ว พี่สมคิดเล่าว่า เวลาทำอบแห้ง เขาจะใช้ผลแก่แต่ยังไม่สุก และวิธีทำก็ยุ่งยากมาก
สำหรับสูตรของป้าน้อย ก็ไม่เป็นที่เปิดเผย แต่ หลักๆคือ จะเอาผลแก่ไม่สุกจัด ซึ่งก็เอามาจากรอบบ้านนะแหละไม่ได้ซื้อมาจากคนอื่น แล้วนำมาล้างสะอาด จากนั้นก็ใช้มือบีบหัวหรือขั้วผล แยกเมล็ดออกมา จะได้เนื้อและผิวผลมะไฟ
ปรุงด้วยน้ำตาล เกลือ ตามวิธีของใครของเขา แต่สำหรับป้าน้อย เขาจะใช้วิธีตากแดดไม่จัด ซึ่งทำไว้บนหลังคาชั้นสองของบ้าน ป้าน้อยใช้วิธีแบบนี้ตลอด ต้องคอยดูแล ไม่ให้ฝุ่นจับ แสงจะต้องพอดี การเก็บต้องไม่ให้มีเชื้อรา สีสวย ป้าเขาควบคุมคุณภาพเช่นนี้มาต่อเนื่องยาวนาน จนอายุ 70 กว่าปี ยังทำอยู่ ยังยิ้มแย้มแจ่มใส ยังแข็งแรง และยังดูสวยมาก(คงเป็นคนสวยเมืองน่าน)
ชั้นตากมะไฟจีนของป้าน้อย จะมืดแล้ว ถ่ายภาพมาก็ไม่ได้ปรับแสง อยากให้ชมกันตามเวลาจริงที่ถ่ายภาพ
พี่สมคิดบอกว่า การทำมะไฟจีนอบ ไม่ใช่ง่าย เพราะ เนื้อผลมีลักษณะพิเศษ เคยซื้อเตาอบไฟฟ้ามาก็ใช้ไม่ได้ เนื้อจะแข็งไม่อร่อย ก็เลยใช้วิธีดั้งเดิม
ทำเสร็จใหม่ๆ จะได้สีสวยอย่างนี้ หากนานไป สองสามสัปดาห์ ก็อาจจะมีสีคล้ำ ออกดำๆ แต่รสชาตไม่เปลี่ยน
ตากแห้งออกมาแบบนี้ จะมีรสฝาดของผิวผลเจืออยู่นิดๆ แต่อร่อย ไม่หวานมาก ป้าน้อยไม่มีเบอร์มือถือ ขายแบบบอกต่อมาเนิ่นนาน อยู่บนถนนท่าลี่ วนไปวนมาในเมืองน่านเดี๋ยวก็เจอ
ใครไปเมืองน่าน ช่วงเดือนสองเดือนนี้ อย่าลืมแวะไปหามะไฟจีนสดกิน แต่ต้องหาจากในบ้านนะคะ เพราะอย่างที่บอก หากไม่สุกฉ่ำ จะไม่อร่อย
จะลองปลูกดู ว่าจะล้างอาถรรพ์ ปลูกที่อื่นไม่ได้ผล จริงหรือ ถ้าเป็นเช่นนั้นก็จะไม่เสียใจ เพราะมะไฟจีน ควรอยู่ที่เมืองน่าน นั่นแหละตัวจริง
แต่ก็แอบหวัง ตามเคล็ดลับของพี่สมคิดว่า หากเราปลูกในบ้านให้อยู่ใกล้คน อยู่ใกล้่เรา เขาจะโตจะให้ผลไหมนะ หรือเขาจะเลือกคนด้วย อ๊ะ!!
©สุภฎารัตน์