ดอกไม้หน้าร้อน สีสันสวยงามนัก สีเจิดจ้าท้าแสงแดด กระตุ้นสายตาให้เราได้ชื่นชม ระหว่างเส้นทาง ข้างถนน บ้านเราตอนนี้มีดอกไม้หลากสีให้ชื่นชม เช่น ดอกฝ้ายคำ ดอกเหลืองปรีดียาธร ดอกชมพูพันธุ์ทิพย์ ดอกยี่โถ ดอกเฟื่องฟ้า รวมทั้งดอกคูนที่เริ่มผลิดอกตูม ยิ่งใกล้สงกรานต์ ก็ยิ่งมีดอกหลากสีให้ชื่นชมมากขึ้น โดยเฉพาะดอกเอื้อง
การปลูกไม้ดอกไม้ประดับ เป็นความนิยมของชาวบ้านเรามาแต่อดีต ทั้งเพื่อปลูกดอกไปวัด หรือใช้ในพิธีกรรม รวมทั้งการปลูกเพื่อความสุข ตามความชื่นชอบ แม้ว่าจะมีการนำดอกไม้บางชนิดมาทำอาหาร แต่ดอกไม้เหล่านั้นปกติจะไม่ใช่ดอกไม้ประดับ มักจะเป็นดอกไม้ของกลุ่มผัก เช่น ดอกแค ดอกมะรุม ส่วนดอกไม้ที่มักนำมาใช้ในการขนม ก็มีหลายชนิด นอกจากนั้น ยังมีดอกไม้ที่นำมาทำเป็นสมุนไพร เช่น ดอกพิกุล ดอกมะลิ ดอกกระดังงา เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม ดอกไม้ไทยเรา เพียงกลิ่นหอมดอกสวย ก็เพียงพอให้ชื่นชม ต่อเมื่อมีการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม จึงมีคำใหม่ๆที่เริ่มอธิบายความหมายของดอกไม้มากขึ้น เช่น คำว่า น้ำมันหอม คำว่า อโรมา(Aroma) ความหมายของดอกไม้ จึงมีการนำไปใช้ประโยชน์และอธิบายประโยชน์ตามการนำไปใช้ ปัจจุบัน มีการอธิบายประโยชน์ของดอกไม้ในด้านวิชาการ, การค้า,การตลาด,ความงาม รวมทั้งมีผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับดอกไม้ออกมาจำหน่าย เช่น เครื่องดื่ม เครื่องสำอาง อาหาร ขนม เป็นต้น ส่วนน้ำมันหอม เครื่องหอม จากดอกไม้ มีการทำมาแต่โบราณทั่วโลก เป็นวัฒนธรรมของแต่ละชนชาติและชนิดของดอกไม้แต่ละท้องถิ่น และปัจจุบัน มีผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับน้ำมันหอมมากมาย
ดอกไม้ช่วยเรื่องอารมณ์และจิตใจของเราได้เป็นอย่างดี เริ่มจากสีของดอก สีเหลืองช่วยกระตุ้นให้แจ่มใส สว่าง สีชมพูช่วยให้เรารู้สึกอ่อนโยน สีม่วงช่วยให้รู้สึกสบาย สีเขียว สีขาว ช่วยให้ผ่อนคลาย ช่วยให้สงบ สีส้ม สีแดงช่วยให้ตื่นตัว และเมื่อมีดอกไม้หลายสี กลับทำให้ตื่นตาตื่นใจมีความสุข
ไม้ดอกไม้ประดับไทย มีมากมายหลายชนิด เมื่อมีการพัฒนาสายพันธุ์ และการนำพันธุ์ไม้จากต่างประเทศ ความหลากหลายของไม้ดอกไม้ประดับก็มีมากขึ้น หากจะหาดอกไม้มาปลูกในบ้าน เราควรเลือกหาชนิดที่เราชื่นชอบ เหมาะสมกับสถานที่ในบ้าน บางชนิดอาจเป็นต้นสูงใหญ่ บางชนิดเป็นต้นพุ่มสวย ดังนั้นหาดอกไม้มาปลูกควรมีหลักการดังนี้
ประการแรกคือ การวางแผนการปลูก สำรวจดูว่าในบ้านของเรา มีสภาพอย่างไร เช่น มีพื้นที่แคบ มีแสงแดดส่องถึงน้อย รั้วติดบ้านคนอื่น หรือพอมีสวน มีบริเวณ มีที่โล่ง การสำรวจในบ้านก่อนจะมีประโยชน์ในการเลือกซื้อ และการดูแล
ประการที่สอง คือ ดูจากความชื่นชอบของคนในบ้าน ว่า ชอบดอกไม้ชนิดใดกันบ้าง เป็นกลุ่มดอกประเภทพุ่ม ประเภทดอกไม้เลื้อย ดอกไม้ต้นใหญ่ หรือต้นเล็กต้นน้อย กล้วยไม้ ไม้กระถาง ไม้กลิ่นหอม ไม้สีสวย ดอกไม้ไทย ดอกไม้เมืองหนาว
ประการที่สาม คือ หากเรายังไม่รู้จักดอกไม้ชนิดนั้นดีพอ เราควรหาข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อให้เราได้เตรียมตัวที่นำมาปลูก เข้าใจวิธีดูแลรักษา และวางแผนไว้บ้างว่า เราจะซื้อแบบใด เช่น ที่มีดอกแล้ว หรือกำลังต้นเล็กๆ ค่อยมาดูแลให้เติบโตด้วยตนเอง หรือจะ ไปดูของจริงและซื้อเมล็ดพันธุ์มาเพาะเอง
ประการที่สี่ คือ เทคนิคการเลือกซื้อ การเลือกดอกไม้ ควรหาข้อมูลเพิ่มจากผู้ขาย เพราะเมื่อเราไปซื้อดอกไม้หรือต้นไม้ เราจะพบว่าที่ร้านจะมีดอกสวย สมบูรณ์มาก ถ้าเรานำมาปลูกเอง จะสวยแบบนี้ไหม จะโตไหม ซึ่งปกติ ผู้ขายจะแนะนำให้ใส่ปุ๋ยเคมี เป็นส่วนใหญ่ ดังนั้น เราควรถามข้อมูลกรณีที่เราจะไม่ใส่ปุ๋ยเคมี หรือใช้ยาฆ่าแมลง เราจะทดแทนด้วยปุ๋ยธรรมชาติอย่างไร มีวิธีใด
ประการที่ห้า คือ เมื่อได้ต้นไม้ต้นดอกมาแล้ว การปลูกร่วมกันของคนในครอบครัวจะช่วยให้ชีวิตกับต้นไม้ ยามเมื่อเติบโต ยามเมื่อผลิดอก คือความชื่นใจของคนในบ้าน
แม้ช่วงนี้จะเป็นช่วงหน้าร้อน แต่การปลูกดอกไม้ ก็มีทางเลือกให้เราเสมอ เช่น ช่วงนี้ อาจปลูกประเภทดอกเอื้อง ไว้รอรับเมษา หรืออาจเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ก่อน การปลูกดอกไม้ให้อะไรมากกว่าสีสวยและกลิ่นหอม การดูแลเอาใจใส่ต้นไม้ช่วยให้เรามีสมาธิ การเอาใจใส่ต้นไม้ เป็นการดูแลเพื่อชีวิต ทำให้จิตใจเราอ่อนโยน รู้จักรอคอย ช่วยให้เราเป็นคนช่างสังเกต
ดอกไม้สีสวย ช่วยเติมแต้มจิตใจให้ผ่องใส ดอกไม้ข้างถนน ดอกไม้ในพื้นที่สาธารณะ ควรช่วยกันดูแล และยิ่งเรามีดอกในบ้านของเราเอง ก็ภาคภูมิใจแถมสีสวย กลิ่นหอมยังช่วยให้สดชื่นได้ค่ะ
©สุภฎารัตน์