อาหารเป็นยา

          บะฟักแก้ว บะน้ำแก้ว  คือคำเรียก “ฟักทอง” ของคนเมืองเหนือ หนึ่งในพืชประเภทผักและประเภทแป้ง ที่สามารถนำมาทำเป็นอาหารคาว อาหารหวาน อาหารว่าง อาหารแปรรูป ช่วยชูรส และตกแต่งอาหาร           เมนูจากฟักทอง มีทั้งเมนูพื้นเมืองของแต่ละท้องถิ่น และการนำมาเป็นเมนูใหม่ๆ ช่วยแต่งสี แต่งหน้าตาอาหารไปด้วย ที่สำคัญคือฟักทอง มีคุณค่าโภชนาการสูง...

เด็กท้องทุ่งรุ่นก่อนเก่า จะมีประสบการณ์จากหญ้าหัวยุ่งหรือผักขี้อ้น ชื่อก็บอกแล้ว ว่าทำให้หัวยุ่ง ดังนั้นอยู่ๆจะโดนหญ้าหัวยุ่งด้วยตนเอง ย่อมไม่มีแน่ แต่ที่เป็นเช่นนั้น เพราะเป็นการละเล่นตามประสาของลูกหลานคนท้องทุ่ง           วิธีการเล่นก็ง่ายๆ แค่แอบเอามาติดผมคนอื่น การเล่นออกแนวกลั่นแกล้งกัน เย้าแหย่ให้ได้ไล่ตีกัน และถ้าใครโดนหญ้าหัวยุ่งมาติดผมละก็ กว่าจะแกะเอาออกได้ก็ต้องวิ่งไล่ตีคนที่มาแกล้งก่อน จึงค่อยมานั่งแกะขี้อ้นหรือหญ้าหัวยุ่งออกจากผม ซึ่งก็ไม่ง่ายเหมือนตอนติด เพราะยิ่งแกะก็ดูเหมือนว่า ยิ่งติด ความหลังนี้ ระลึกได้ เมื่อถูกถามว่า...

ต่างถิ่นต่างที่ ต่างภาษา จึงอาจเรียกต่างกัน แต่โด่งดังมากในนามของสมุนไพรแ้ก้ปวดเมื่อย "ปูเลย"คือคำเมืองที่นิยมเรียก แต่ในภาษาอื่นๆของพี่น้องบ้านเราก็อาจเรียกต่างกันออกไปอีก  ในภาษาไทยกลาง เราเรียก "ไพล"  จำได้ว่า ตอนเป็นเด็ก สมัยนั้น ปูเลยเป็นหนึ่งในสมุนไพรที่รู้จัก คุ้นเคย และช่วยไปขุดไปหาเสมอ เมื่อถึงยุคของยาจู้่หรือยาประคบได้ฟื้นฟู ต่อเป็นงานวิจัย ชื่อเสียงของปูเลย ยิ่งโ่ด่งดัง สัดส่วนของไพล นำเป็นอันดับแรกของลูกประคบ   หน้าฝนนี้ กำลังชูใบ ต้นสูงทีเดียว ถ้าเดินไปใกล้จะได้กลิ่นหอมมาก (สำหรับคนชอบกลิ่นปูเลย) กำลังถ่ายรูปอยู่ดีดี เพื่อนบ้านก็บอกว่า ลองเอาใบอ่อนมาใส่ยำหน่อไม้แทนใบขิงดูนะ "ลำขนาด" หอมกว่าใบขิง เขาแนะนำอย่างนี้...

มะแขว่น เครื่องเทศรสจัดจ้านเติมรสชาติอาหารพื้นเมือง มะแขว่นอ่อน ขายกองละ 10 บาท แม่ค้าบอกว่า มะแขว่นอ่อน นอกจากเอาไปเป็นเครื่องเทศแล้ว ยังเป็นผักกินลาบได้ อีกวิธีหนึ่งในการกินมะแขว่นอ่อน คือ นำไปดองกับน้ำปลา วิธีดองก็ล้างสะอาดผึ่งให้แห้ง แล้วก็นำมาไปดองกับน้ำปลาได้เลย ระวังอย่าให้มีน้ำปน จะทำใ้ห้เน่า ดองสัก 4-5 วัน ก็เอามากินกับลาบได้ รสเผ็ดซ่า เค็มปนๆ เริ่มแก่จะเริ่มเห็นสีน้ำตาลแดง เวลาเขาเก็บมาขาย ก็จะเก็บค่อนข้างแก่ เราเอามาวางไว้ ในที่โล่ง หรือห่อด้วยกระดาษหลวมๆ ก็จะค่อยๆแห้ง มักจะมีการเด็ดเป็นกิ่งแบบนี้...

กานพลู สมุนไพรในแถบเอเชีย บ้านเราจะขายในร้านสมุนไพร แต่ที่เนปาลเห็นวางขายในตลาดทั่วไป เป็นเครื่องเทศด้วย ใครที่เคยทำฟัน อาจได้กลิ่นของ clove oil หรือน้ำมันกานพลูที่หมอฟันใช้บรรเทาอาการปวด กานพลูใช้ประโยชน์ได้มากมาย เช่น ช่วยบรรเทาอาการปวดฟัน ดับกลิ่นปาก ขับลม สารพัดสรรพคุณ  กลั่นออกได้จะได้น้ำมันกานพลูที่มีคุณสมบัติเทียบกับน้ำหนักของน้ำ จะหนักกว่า้น้ำ  คนเมืองเหนือเรียกว่า "จั๋นจี๋" ©สุภฎารัตน์

บ้างว่า กินอร่อยเหมือนคะน้า บ้างว่า อร่อยดี แต่เมื่อได้ชิมด้วยตนเอง กลับไม่แน่ใจว่าอร่อยหรือไม่ บ้านเพื่อน เขาปลูกไว้ตั้งแต่ต้นอ่อนๆ  ตอนนี้ได้ดอกได้ผล เราก็เลยเก็บภาพมาฝากค่ะ ผลอ่่อน ลองมากินแล้วไม่อร่อย ขม เฝื่อน เหนียว ดอกค่อนข้างใหญ่เมื่อเทียบกับมะเขือทั่วไป ใบที่เก็บกินได้ ใบแก่อ่อนประมาณนี้เก็บมากิน ต้องทำให้สุก ไม่งั้นจะเหม็นเขียว ใบไม่มีขนนะคะ เกลี้ยงอย่างนี้แหละ เอามาผัดดูจะลงตัวที่สุด หลายคนว่าอร่อย แต่ตัวเองกินแล้ว ยังคิดว่า ไม่ค่อยชอบเท่าไหร่ พยายามจะอร่อยแต่ยังไม่กล้าพูดได้เต็มปากเต็มคำ อีกอย่างไม่รู้เราติดภาพหรือเปล่า มะเขือเคยกินแต่ผล แถมใบมันยังคล้ายๆใบลำโพงอีกแน่ะ...

หน้าร้อนก็ร้อนมากอยู่แล้ว เราทำลายอากาศดีดีของบ้านเราด้วยการเผาป่า อย่าเพิ่มอากาศไม่ดีให้บ้านของเรา หยุดการเผาขยะ นอกจากช่วยกันดูแลอากาศของเรา ยังเป็นการป้องกันความเสี่ยงต่อสุขภาพ โดยเฉพาะกลุ่มเด็ก กลุ่มพ่ออุ้ยแม่อุ้ย และกลุ่มที่มีโรคภัยไข้เจ็บที่ภาวะร่างกายค่อนข้างอ่อนแอ แต่ที่จริงไม่ว่าใครก็พร้อมจะป่วยได้ ถ้าต้องสูดอากาศที่มีภาวะหมอกควันคลุมเมือง หากเรามองทะลุหมอกควันที่รุนแรง ก็ยิ่งน่าเป็นห่วง เพราะนั่นคือการเผาป่า ป่าที่บ้านเราเหลือพื้นที่ความอุดมสมบูรณ์น้อยลงทุกวัน และในทางกลับกัน เราลองมาเตรียมปลูกต้นไม้กันเถอะค่ะ แม้จะต้นเล็กต้นน้อย ก็มีความหมายทุกต้นค่ะ ปลูกในบ้านเรา ในสวนของเรา ไม่ว่าจะมีพื้นที่มากน้อย ขอเพียงติดหัวใจให้กับต้นไม้ ก็มากพอที่จะเห็นต้นไม้เติบใหญ่ แล้วหน้าแล้ง หน้าร้อนอย่างนี้จะชวนปลูกต้นไม้หรือ ไม่รอหน้าฝนหรือ...

เริ่มต้นจากอาจารย์ท่านหนึ่งให้ต้นมา ปลูกง่ายมากมาก ใช้วิธีปักชำก็ได้แล้ว  ยอดอ่อน เด็ดเอาไปทำอาหาร ลวก,ผัก,แกงรวมกับผักอื่น ส่วนใบจะมีสีเขียวใส มัน ลำต้นมีขนสั้นๆ แต่ไม่ระคายมือ พุ่มสวยด้วยใบเขียวใส ดอกม่วงขาว ชูช่อให้ชื่นใจอยู่เสมอ แม้ไม่มีกลิ่นหอม แต่ให้ความรู้สึกสบายตา อ่อมแซบ,เบญจรงค์ห้าสี,ลืมผัว,ตำลึงหวาน,บุษบาริมทาง ชื่อวิทยาศาสตร์ :Justicia Gangetica ชื่อวงศ์:Acanthaceae ชื่อสามัญ:Chinese violet,coromandel ยอดอ่อนมีให้กินได้ตลอดปี ปลูกเพียงต้นสองต้น จะขยายเป็นพุ่มใหญ่มาก  ใช้วิธีแบ่งลำต้นที่แตกย่อยออกมาหรือใช้กิ่งแก่ ก็ปลูกได้เช่นกัน เคยปลูกใส่ถุงดำไว้เรื่อยๆ เอาไปแบ่งคนนั้นคนนี้ นับเป็นอาหารเป็นพืชสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น การนำมาใช้ทางยาก็มีการแนะนำมากมาย...

(update)ข้าวหนุกงา ของอร่อยสำหรับหน้าหนาวบ้านเฮา เป็น งาคลุกข้าวเหนียว หอมมัน อร่อย มีประโยชน์ต่อสุขภาพ งาที่นำมาทำข้าวหนุกงา คืองาขี้ม้อน หรืองามน หรือคนดั้งเดิม เราจะเรียกว่า งา ก็หมายถึงงาขี้ม้อนโดยอัตโนมัติ  ชื่อสามัญ : งาขี้ม้อน (perilla) ชื่อวิทยาศาสตร์ : Perilla frutescens วงศ์ : Lamiaceae ส่วนงาดำ ,งาขาว/งาหม่น(ภาษาเหนือ -หมายถึงงาที่ไม่ใช่สีขาว...

บ่าแต๋งลายหรือแตงไทย ผลไม้ในสวนครัว เริ่มจะหายากแล้ว เมื่อเทียบกับแตงโม หรือแคนตาลูปที่ไปตลาดทีไร เป็นต้องมีขายให้ซื้อหา  บ้านเราคุ้นเคยกับบ่าแต๋งลาย จนเหมือนกับว่า เป็นผลไม้ของบ้านเราแต่ดั้งเดิม แต่ที่จริงแล้ว บ่าแต๋งลายหรือแตงไทย ไม่ได้มีถิ่นกำเนิดในไทย แต่เข้ามาเมืองไทยเมื่อใดไม่ปรากฎหลักฐาน ทุกภาคของไทยไม่ว่าที่ราบลุ่มถึงบนเขาสูงปลูกแต๋งลายมาเนิ่นนานจนเป็นพืชพื้นบ้านเราไปแล้ว ลวดลายของบ่าแต๋งลาย ทั้งผิวเปลือกนอกและสีเนื้อผลสุก เป็นหนึ่งในลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลาย นอกจากนี้ ลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลายอีก2 เรื่อง  ก็คือ กลิ่นหอม และรสชาตอร่อยหวานธรรมชาติ ซึ่งทั้งสามลักษณะเด่นของบ่าแต๋งลาย ประกอบกันเป็นเสน่ห์ของผลไม้ตระกูลแตงชนิดนี้ บ่าแต๋ง เป็นภาษาคำเมืองล้านนา...

กระเจี๊ยบเขียว คำเมืองล้านนาเรียกว่า มะเขือมื่น คำว่า "มื่น" หมายถึง "ลื่น"    ตอนเพาะมีเยอะมาก แต่เอาไปแจกคนอื่นเป็นส่วนใหญ่ เหลือไว้ 5-6 ต้น เพราะมีพื้นที่น้อย        ดอกสวย   ลองหามาปลูกไว้รับประทาน อร่อย มีประโยชน์มากมาย