อาหาร

การเลือกซื้อเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพร การเลือกซื้อเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพร

ตรีผลา ชื่อนี้เป็นที่รู้จักมากขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากมีการศึกษาวิจัย ตามตำรับยาแผนโบราณ และกระทรวงสาธารณสุข บรรจุเป็นยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ ที่สำคัญ และอาจเข้าข่ายโฆษณาเกินจริงคือ  มีการทำออกมาจำหน่าย พร้อมการโฆษณา ที่ดูเหมือนจะเป็นยาสารพัดประโยชน์อีกตัวหนึ่งในวงการผลิตภัณฑ์สุขภาพ เท็จจริงอย่างไรนั้น มีปรากฎในตำรายาแผนโบราณ ตามตำรับแพทย์แผนไทย ซึ่งมีรายละเอียดของการใช้ ปัจจัยต่างๆที่ต้องศึกษาเพิ่มเติมอีกหลายด้าน ซึ่งการใช้ตรีผลาเป็นยา ควรได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์แผนไทยก่อน แต่อย่างไรก็ตาม การใช้ตรีผลา อาจจัดเป็นกลุ่มสุขภาพทางเลือก ที่ใครๆก็สามารถใช้ได้ตามต้องการ เพีียงแต่ต้องศึกษาให้ดีก่อน และต้องแยกว่า เราใช้เป็นยา หรือเป็นเครื่องดื่มสมุนไพร กรณีใช้เป็นยา นอกจากจะได้รับการตรวจหรือคำแนะนำจากแพทย์แผนไทย...

ใบบัวบก หรือผักหนอก ในภาษาคำเมือง ประโยชน์มากมายแค่ไหน เราๆท่านๆทราบกันดี เพียงแต่ว่า เวลาที่เราจะนำมารับประทาน ต้องล้างให้สะอาดตามวิธีการล้างผัก   เวลาซื้อมา จะพบว่า ใบบัวบกจะค่อนข้างเปื้อนดิน มีใบเก่าๆแก่ๆเน่าๆแห้งๆ ปะปนมา แถมอาจมีเศษฟางข้าว เศษหญ้าติดมาด้วย ยิ่งเป็นกอใหญ่ ส่วนปมของราก จะเยอะมาก ถ้าเป็นต้นเล็ก หรือกอไม่ใหญ่จะล้างง่ายกว่า แต่ ควรจะแยกเป็นกอๆ ล้างเป็นต้นๆ ถ้าล้างรวมหมู่อย่างนี้ ก็อาจมีเศษปนเปื้อนอยู่ ลักษณะของต้นบัวบกจะมีรากหรือไหล เชื่อมกัน ดังนั้นเวลากองๆรวมกัน ก็อาจทำให้การล้าง ยุ่งยากนิดหนึ่ง เพราะบัวบกเป็นพื้นติดติน...

ดอกเก๊กฮวยบานสะพรั่งจากต้นเล็กๆ มาถึงตอนนี้ เติบโตบานสวย จากต้นเล็กๆนี้ กลายเป็นกอใหญ่ จึงต้องแยกกอ นำมาปักเพาะชำ ใส่ถุงดำ แจกคนอื่นๆไปมากมาย    กอที่แยกออกไปเพาะชำ ประมาณ 2ใน3 ส่วน ก็ยังเหลืออยู่  พอถึงกลางเดือน พฤศจิกา ก็เริ่มออกจี๋(คำเมือง หมายถึง ออกดอกตูม) จากนั้นก็ทยอยบาน ทีละดอก ทีละหลายๆดอก ต้องหาไม้มาประคองต้นไว้ ถ้าจะอบให้แห้ง ก็วางเรียงให้สวยงาม ควรใช้ตู้อบสมุนไพร หรือตู้อบที่ระบายไอน้ำจากพืชได้ ควบคุมอุณหภูมิ...

ผักกับลาบถือเป็นจุดเด่่นของการกินลาบภาคเหนือ ด้วยความหลากหลาย ทั้งชนิด รสผัก ฤดูกาล ก่อนที่จะลาบต้องคิดถึงผักกับลาบไปพร้อมกัน บางทีเห็นผักกับลาบก่อนที่คิดถึงลาบ เพราะผักกับลาบหลายชนิด นำไปกินคู่กับอย่างอื่นไม่อร่อย ไม่กลมกล่อม ไม่สามารถกินได้เดี่ยวๆ ต้องกินกับลาบเท่านั้น ปัจจุบันการกินลาบเปลี่ยนไปมาก โดยเฉพาะผักกับลาบตามสมัยแค่ไม่กี่อย่าง เช่น  กะหล่ำปลี ถั่วฝักยาว ผักกาดขาว มะเขือ ซึ่งต่างกับผักลาบดั้งเดิมที่เป็นพืชพื้นเมือง ลาบดิบ เป็นปัญหาสาธารณสุข ซึ่งในสมัยก่อนการกินลาบต้องพิถีพิถันในการเลือกเนื้อสัตว์ที่นำจะนำมาลาบ  ดังนั้น ความแตกต่างกับสมัยนี้ก็เริ่มจากเนื้อเลยทีเดียว และที่สำคัญผักกับลาบดั้งเดิม ทำหน้าที่เป็นสมุนไพร...

เพียงมีพื้นที่สักนิดหนึ่งให้ ก็พอให้ต้นหม่อนอยู่เป็นอาหารได้สักต้นหนึ่ง ต้นหม่อนปลูกง่ายมากๆ   เพียงตัดกิ่งมาชำ รดน้ำสักพัก พอติดรากก็เอามาปลูกได้   ดูแลไม่ยาก ค่อนข้างทนแล้ง ให้น้ำบ้างก็พออยู่ได้สบาย การตัดแต่งกิ่ง อันนี้ สำคัญนิดหนึ่งว่า เราจะให้เป็นใหญ่หรือเล็ก ถ้าเราแต่งกิ่งบ่อย ต้นจะแตกพุ่ม ได้ขนาดตามที่เราต้องการ ถ้าต้นใหญ่มาก ลูกดก กินไม่ทันก็แบ่งให้คนอื่นๆ ได้อร่อยต่อ การตัดแต่งกิ่งจำเป็นต้องทำ เพราะไม่งั้น ต้นจะสูง เก็บผลมากินไม่สะดวก  และการตัดแต่งกิ่ง จะทำใ้ห้มีผลออกเกือบตลอดทั้งปี กิ่งแก่ กิ่งเ่ก่าตัดทิ้ง...

          บะฟักแก้ว บะน้ำแก้ว  คือคำเรียก “ฟักทอง” ของคนเมืองเหนือ หนึ่งในพืชประเภทผักและประเภทแป้ง ที่สามารถนำมาทำเป็นอาหารคาว อาหารหวาน อาหารว่าง อาหารแปรรูป ช่วยชูรส และตกแต่งอาหาร           เมนูจากฟักทอง มีทั้งเมนูพื้นเมืองของแต่ละท้องถิ่น และการนำมาเป็นเมนูใหม่ๆ ช่วยแต่งสี แต่งหน้าตาอาหารไปด้วย ที่สำคัญคือฟักทอง มีคุณค่าโภชนาการสูง...

มีเชอรี่สเปนเยอะๆ จะเอามาทำเป็นเครื่องดื่มผสม แล้วจะผสมกับผลไม้ใดบ้าง การทำเครื่องดื่มจากเชอรี่สเปน อาจทำได้หลายวิธี แต่สำหรับตัวเอง คิดว่า ค่อนข้างจะยากนิดหนึ่งตรงที่ว่า เมล็ดเยอะ ดังนั้น ก็เลยลองทำวิธีของตนเอง เก็บเชอรี่สุกจนแดงจัด  หรือ ออกสีส้ม ก็แสดงว่าจะสุกแล้ว เก็บแล้ววางไว้สักวัน ก็จะสุกเต็มที่  เริ่มจาก เอาเชอรี่มาล้างให้สะอาด ดึงจุกออกด้วย จากนั้น เอามาใส่กาละมังใหญ่หน่อย พอที่เราจะบีบคั้นด้วยมือไ้ด้สะดวก(อย่าลืมใส่ถุงมือด้วยค่ะ) ก่อนจะกรอง เราก็เอาน้ำต้มสุกที่อุ่นๆหรือเย็นแล้ว มาผสมกวนให้เข้ากัน เวลากรองน้ำจะช่วยชะเอาน้ำเชอรี่ออกมาจากเมล็ดได้ง่าย น้ำที่นำมาใส่ผสมไม่ต้องมาก พอขลุกขลิกก็พอ อีกวิธีหนึ่งคือ...

เด็กท้องทุ่งรุ่นก่อนเก่า จะมีประสบการณ์จากหญ้าหัวยุ่งหรือผักขี้อ้น ชื่อก็บอกแล้ว ว่าทำให้หัวยุ่ง ดังนั้นอยู่ๆจะโดนหญ้าหัวยุ่งด้วยตนเอง ย่อมไม่มีแน่ แต่ที่เป็นเช่นนั้น เพราะเป็นการละเล่นตามประสาของลูกหลานคนท้องทุ่ง           วิธีการเล่นก็ง่ายๆ แค่แอบเอามาติดผมคนอื่น การเล่นออกแนวกลั่นแกล้งกัน เย้าแหย่ให้ได้ไล่ตีกัน และถ้าใครโดนหญ้าหัวยุ่งมาติดผมละก็ กว่าจะแกะเอาออกได้ก็ต้องวิ่งไล่ตีคนที่มาแกล้งก่อน จึงค่อยมานั่งแกะขี้อ้นหรือหญ้าหัวยุ่งออกจากผม ซึ่งก็ไม่ง่ายเหมือนตอนติด เพราะยิ่งแกะก็ดูเหมือนว่า ยิ่งติด ความหลังนี้ ระลึกได้ เมื่อถูกถามว่า...

ต่างถิ่นต่างที่ ต่างภาษา จึงอาจเรียกต่างกัน แต่โด่งดังมากในนามของสมุนไพรแ้ก้ปวดเมื่อย "ปูเลย"คือคำเมืองที่นิยมเรียก แต่ในภาษาอื่นๆของพี่น้องบ้านเราก็อาจเรียกต่างกันออกไปอีก  ในภาษาไทยกลาง เราเรียก "ไพล"  จำได้ว่า ตอนเป็นเด็ก สมัยนั้น ปูเลยเป็นหนึ่งในสมุนไพรที่รู้จัก คุ้นเคย และช่วยไปขุดไปหาเสมอ เมื่อถึงยุคของยาจู้่หรือยาประคบได้ฟื้นฟู ต่อเป็นงานวิจัย ชื่อเสียงของปูเลย ยิ่งโ่ด่งดัง สัดส่วนของไพล นำเป็นอันดับแรกของลูกประคบ   หน้าฝนนี้ กำลังชูใบ ต้นสูงทีเดียว ถ้าเดินไปใกล้จะได้กลิ่นหอมมาก (สำหรับคนชอบกลิ่นปูเลย) กำลังถ่ายรูปอยู่ดีดี เพื่อนบ้านก็บอกว่า ลองเอาใบอ่อนมาใส่ยำหน่อไม้แทนใบขิงดูนะ "ลำขนาด" หอมกว่าใบขิง เขาแนะนำอย่างนี้...

มะแขว่น เครื่องเทศรสจัดจ้านเติมรสชาติอาหารพื้นเมือง มะแขว่นอ่อน ขายกองละ 10 บาท แม่ค้าบอกว่า มะแขว่นอ่อน นอกจากเอาไปเป็นเครื่องเทศแล้ว ยังเป็นผักกินลาบได้ อีกวิธีหนึ่งในการกินมะแขว่นอ่อน คือ นำไปดองกับน้ำปลา วิธีดองก็ล้างสะอาดผึ่งให้แห้ง แล้วก็นำมาไปดองกับน้ำปลาได้เลย ระวังอย่าให้มีน้ำปน จะทำใ้ห้เน่า ดองสัก 4-5 วัน ก็เอามากินกับลาบได้ รสเผ็ดซ่า เค็มปนๆ เริ่มแก่จะเริ่มเห็นสีน้ำตาลแดง เวลาเขาเก็บมาขาย ก็จะเก็บค่อนข้างแก่ เราเอามาวางไว้ ในที่โล่ง หรือห่อด้วยกระดาษหลวมๆ ก็จะค่อยๆแห้ง มักจะมีการเด็ดเป็นกิ่งแบบนี้...

ยำหนัง เมนูหนึ่งของอาหารพื้นเมืองเหนือ การปรุงขึ้นอยู่กับสูตร ว่าชอบแบบไหน แถวแม่สายสมัยก่อน มีการขายหนังมาทำยำหนังกันทั่วไป แต่เดี๋ยวนี้หายากแล้ว แต่ก็ไม่ยากเกินไปเมื่อเมนูยำหนัง เป็นเมนูหลักของร้านอาหารพื้นเมืองหลายแห่ง เพียงแต่การทำกินในครัวเรือน ไม่ค่อยมีการทำ เพราะหนังก็หาซื้อยาก คนทำยำหนังในครอบครัวก็ไม่ได้สืบทอดกัน ตั้งแต่วิธีเลือกหนัง การปรุงแบบเครื่องแกง หรือการปรุงแบบง่ายๆ ใส่น้ำปลา เกลือ  กระเทียมเจียว หอมเจียว ผักชีใบหอม พริก ความยากอยู่ที่การต้มเคี่ยวหนังให้พอดีพอเหมาะ ซื้อจากตลาดประตูเชียงใหม่ มีอร่อยหลายเจ้า ตลาดประตูเชียงใหม่ มีอาหารพื้นเมืองปรุงสุกให้เราได้ซื้อหาตอนเช้าๆหลายเจ้า มีการสืบทอดต่อๆกันมาถึงรุ่นลูกหลาน น่าสนใจมาก มาแว่เวียงเหนือ ลองแวะกินยำหนังนะคะ ว่าจะชอบหรือเปล่า ©สุภฎารัตน์