รู้เท่าทันสื่อ

“ข้าเจ้า ก่อใช้อยู่ ดีขนาด ลองผ่อเต๊อะ รับรองผอม” นี่เป็นการโฆษณาแบบปากต่อปากในชุมชน “รู้จักกันดี ไม่มีทางจะหลอกลวง” เป็นการรับประกันอีกชั้น แถมต่อด้วยคำว่า “ถ้าบ่าดี มาว่าได้เลย”             จึงก่อให้เกิดการ “ลองไปใช้ก่อน” “ลองซื้อมากิน” “ลองใช้ดู” และก็นำไปสู่ปัญหาที่ตามมาหลายด้าน ตัวอย่างเช่น มีอยู่รายหนึ่ง...

หนังสือสุขภาพในปัจจุบันมีการขยายตัวอย่างกว้างขวาง ทั้งรูปแบบหนังสือที่หลากหลาย  ผู้เขียนที่มาจากหลายกลุ่มหลายมุมมอง รวมทั้งเรื่องราวสุขภาพที่ถูกนำเสนอด้วยประสบการณ์หรือเรื่องเล่า  และกลุ่มหนังสือที่ใช้สุขภาพนำการตลาด เพื่อโฆษณาสินค้าสุขภาพทั้งทางตรง แฝง และซ่อนเร้น            ไม่เพียงแต่นักเขียนที่มีวิชาชีพหรือมีบทบาทด้านสุขภาพเท่านั้น หากแต่มีนักเขียนเพิ่มขึ้นมากมาย ทั้งนักเขียนที่มีความรู้ มีประสบการณ์ตรง นักเขียนเรื่องเล่า นักเขียนช่วยเรียบเรียง นักเขียนจากโลกออนไลน์ ส่งต่อส่งผ่านซ้ำแล้วซ้ำอีก  ตัดแปะแล้วตัดแปะอีก  จนข้อมูลอาจไม่สมบูรณ์ มีขาดมีเกินมีการเสริมแต่ง ตัดเรื่อง ทำให้เนื้อหาอาจบิดเบือนหรือไม่ครบถ้วน ขณะเดียวกันก็มีนักเขียนหน้าใหม่ๆจากชุมชน...

หลายครั้งที่มักมีการแซวในกลุ่มเพื่อนๆว่า เวลาไปซื้อของ คนชวนมักซื้อไม่มาก แต่คนถูกชวนกลับซื้อมากกว่า จ่ายมากกว่า แสดงว่า ถ้าแน่วแน่ในความตั้งใจ เราจะควบคุมรายจ่ายได้ แต่ถ้าเราไม่มีความตั้งใจ ดูไปเรื่อยๆ กลับซื้อมากกว่า          สังเกตจากตัวเราเอง เมื่อเราตั้งใจไปซื้อของไม่กี่อย่าง แต่พอกลับมา ของเต็มล้อเข็น จ่ายไปเยอะ ซื้อของเยอะกว่าที่ตั้งใจ บางรายกลับบ้านพอมานั่งดูของที่ซื้อมา อารมณ์หงุดหงิดก็เริ่มก่อตัว อะไรดลใจให้ซื้อมากมายกว่าที่ตั้งใจ...

“ลดราคาพิเศษสุด”  “ลด30-70%”  “จาก8000 เหลือ3000 ถูกกว่านี้ไม่มีแล้ว” “โอกาสพิเศษลดสูงสุดถึง 70%”   นี่คือคำโฆษณา ที่ชักชวนให้เรามุ่งตรงไปเพื่อซื้อสินค้าลดราคา ยิ่งดูป้ายราคาสูงๆแล้วนำมาลดลงมากๆก็ยิ่งจูงใจให้เราซื้อโดยไม่ลังเล แต่ก็มีหลายท่านที่มีคำถามว่า ทำไมป้ายราคาตั้งที่ขีดฆ่าแล้วเขียนราคาลดนั้น มันช่างดูไม่สมเหตุสมผล เช่น ผ้าห่ม15,000  ลดเหลือ 3,500 , ราวตากผ้า 2,500 ลดเหลือ 1,350 การซื้อสินค้าลดราคา ถือเป็นช่องทางประหยัดและเป็นโอกาสที่เราจะได้ซื้อของที่ต้องการ โดยไม่ต้องข่ายแพง สินค้าบางชนิด...

                  มีของขวัญมากมายให้เลือกซื้อหา แต่การเลือกของขวัญให้ผู้ป่วย เราควรเลือกอย่างไร  แบบไหนดี              ผู้เขียน เคยซื้อชาชงสำเร็จรูปพร้อมดื่ม นำไปเยี่ยมพ่อของเพื่อน ซึ่งป่วยเป็นโรคเบาหวาน  ท่านก็รับด้วยความยินดี  เราก็มีความสุขที่ได้ให้มาเยี่ยมท่านและได้ให้ของฝากที่ดูเหมือนจะเหมาะสม  ...

           “สวยใสปิ๊ง ในสามวันรับรองได้ ขอบอกกกกกกกกกก” “รักผู้ฟังทุกคน จึงเอาของดีดีมาบอกต่อกัน” “ไปหาหมอแล้วไม่หาย ไม่ต้องกังวล เรามีเคล็ดลับมาบอก”                “เอ๊า!! ใครใช้ได้ผล โทรมายืนยันหน่อยเร็วววว” “ใช้แล้วดี ช่วยบอกต่อๆๆกันด้วยน๊ะ...

นอกจากสารอาหารแล้ว สารเคมีที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพของพืชหรือที่เรียกว่า สารพฤกษเคมี หรือ ไฟโตนิวเทรียนท์  มีผู้ศึกษาพบแล้วมากกว่าหมื่นชนิด ซึ่งมีการจัดเป็นกลุ่ม โดยมีรายละเอียดของแต่ละกลุ่มแยกย่อยออกไป ซึ่งเราจะพบคำศัพท์ต่างๆ เช่น ฟลาโวนอยด์ อัลคาลอยด์ แทนนิน เบต้าแคโรทีน ไกลโคไซต์ และมีคำอื่นๆอีกมากมาย ที่เวลาเราได้ทราบข่าวการวิจัย มักจะมีการพบสารเคมีในพืชกลุ่มนั้นกลุ่มนี้ ที่จะเป็นประโยชน์กับคนเรา พืชผักผลไม้แต่ละชนิด มีสารพฤกษเคมีหลายชนิด มีมากมีน้อยแตกต่างกัน และมีประโยชน์ต่อคนเราหลายด้าน  ในที่นี้ จึงขอยกตัวอย่างพืชจากสีของพืช เช่น พืชผลไม้สีเขียว กลุ่มนี้เป็นกลุ่มใหญ่ที่อยู่ในชีวิตประจำวันเรามากที่สุด...

           ในสังคมที่มีการช่วงชิงพื้นที่สื่อเพื่อการตลาด “ศัพท์วิชาการ” มักเป็นเรื่องแรกๆที่มีการนำเอาคำที่คล้ายเป็นคำใหม่ นำเสนอเป็นความหมายใหม่ แต่ที่จริงอาจเป็นคำดั้งเดิม หรือคำที่มาจากประเด็นย่อยๆจากเรื่องหลัก ซึ่งมักจะได้รับความสนใจมากโดยเฉพาะถ้าเป็นคำที่เกี่ยวกับสุขภาพ เนื่องจากความคาดหวังของคนเราคือเพื่อการรักษาสุขภาพและการบำบัดโรค                                      ...

            ขาวสวย เนียนใส ไร้ร่องรอย คือภาพของการโฆษณาเครื่องสำอางในปัจจุบัน ซึ่งทำได้ไม่ยาก ด้วยการใช้โปรแกรมตกแต่งภาพ สร้างสรรค์ปั้นแต่งให้นางแบบหรือพรีเซนเตอร์ให้สวยเกินตัวตนที่แท้จริง เป็นสวยเกินจริง และเป็นการโฆษณาเกินจริง              จากการที่หน่วยงานที่มีหน้าที่ในการควบคุมมาตรฐานโฆษณา ของประเทศอังกฤษ   ได้ออกคำสั่งแบนโฆษณาเครื่องสำอาจที่มี “จูเลีย โรเบิร์ตส์”...